Красноусолға барып инеү менән яңы төҙөлә башлаған физкультура-һауыҡтырыу комплексы иғтибарҙы йәлеп итә. Уға былтыр нигеҙ һалынған.
Яңы уҡыу йылы башланыуға төҙөүселәр объектты өлгөртөргә ниәтләй.
Бында ике бассейн, ҙур спорт һәм тренажер залдары буласаҡ. Район йәштәре төрлө ярыштарҙа әүҙем ҡатнаша. Йөҙөү менән дә мауығыусылар бар. Тик бының өсөн ошоға тиклем уңайлы шарттарҙың булмауы ғына спортсыларҙы бошондорған. Ярыштарға әҙерләнер өсөн “Красноусол” шифаханаһынан рөхсәт алып, уларҙың бассейнында шөғөлләнгәндәр. Ғөмүмән, ҡасабала 13 мең кеше йәшәй, шуларҙың яртыһынан күбеһе – 35 йәшкә тиклемгеләр. “Йәштәрҙең спорт менән шөғөлләнергә дәрте бар. Тик бының өсөн уңайлы урын булыуы фарыз.

Илдә 2011 йылда ҡабул ителгән “Земский доктор” программаһы уңышлы тормошҡа ашырыла. Был проектҡа 11 миллиард һум аҡса бүленгән. Башҡортостанда әлеге программа буйынса 35 йәшкә тиклемге 553 медицина белгесе ауыл еренә ҡайтып, биш йыл эшләргә теләк белдерҙе лә инде.
Уларҙың һәр береһенә бер тапҡыр бер миллион һум күләмендә аҡсалата компенсация түләнә. Бынан тыш, юғары медицина белеме булған, ауылда һаулыҡ һаҡлау учреждениеларында эшләгән һәм эшләргә теләк белдергән белгестәр тағы 100 мең һум күләмендә аҡсалата пособие аласаҡ. Ауыл ере элек-электән медицина кадрҙарына ҡытлыҡ кисерҙе, бөгөн республика ауылдарында, мәҫәлән, 1300 белгес етешмәй. Был программа киләсәктә ошо көнүҙәк проблеманы ыңғай хәл итергә тейеш.
Күгәрсен районының Мораҡ район үҙәк дауаханаһында акушер-гинеколог булып эшләгән Лилиә Халиҡова ла “Земский доктор” программаһына эләгеп, тыуған районына эшкә ҡайтыуына һис үкенмәй.

Элекке дәүерҙә туҡталыштан туҡталышҡа иркен һәм ҡаршылыҡһыҙ йөрөүсе “Башавтотранс” автобустарына, троллейбустарға ҡара көндәр килде. 13 – 15-әр урынлы бөтмөр “Газель”, “Мерседес”тар, һә тигәнсе уларҙың юлын ҡыйып, туҡталыш майҙанын өҙлөкһөҙ биләй. Урын өсөн көрәштә автобустарҙың “сәкәләшеүе” бөгөн ғәҙәти күренешкә әүерелде. Маршрут ҡағыҙы буйынса эш көнөн башлаусы автобустарҙы, кескәй автобустарҙан тыш, рөхсәтһеҙ кеше ташыу менән шөғөлләнгән еңел машиналар ҙа ҡыҫырыҡлай.
— Баш ҡалала 6 меңдән ашыу автобус халыҡты хеҙмәтләндерә, — тип һөйләй “Башавтотранс” дәүләт унитар предприятиеһы етәксеһе Алексей Клуг. — Ә халыҡ иҫәбенә ярашлы пассажирҙар йөрөтөү өсөн транспорттың һаны ҡалала бер мең ярымдан да артмаҫҡа тейеш. Ҡала хакимиәте менән үҙ-ара килешеү төҙөмәй рөхсәтһеҙ хеҙмәтләндереү менән шөғөлләнеүселәр, беҙҙән айырмалы рәүештә, һалым да түләмәй, тимәк, улар, башбаштаҡланып, юлдан бушлай файҙалана...

Вил ӨМӨТБАЕВ, техник фәндәр докторы, профессор, Рәсәй Федерацияһы Тәбиғәт фәндәре академияһының почетлы академигы:
— Яңыраҡ “Әбйәлилдә — 150, Белорет районында 28 кеше “Башҡортостан” гәзитенә яҙылған” тигән һүҙҙе ишетеп аптыраным да, уңайһыҙландым да. Был райондар миңә бик яҡын — үҙем Әбйәлилдең үҙәге Асҡарҙа тыуғанмын, бала сағым 60-сы йылдарҙан бирле Белорет районына ҡараған Мөхәмәт ауылында үтте. “Башҡортостан” гәзитен 1965 йылдан уҡыйым. Хатта өс йыл сит илдә эшләгән дәүерҙә СССР-ҙың илселеге аша “Совет Башҡортостаны”н алдырҙым.
Гәзит аша мин республикабыҙҙың һулышын тоям, власть “тәгәрмәсенең” ниндәй йүнәлештә әйләнгәнен күҙәтәм, уға ҡарата халыҡтың ҡарашы менән танышам, ҡыуанам да, ҡайһы ваҡыт борсолам да. Гәзит биттәрендә яҡтыртылған көнүҙәк мәсьәләләр, уларҙы хәл итеү юлдары менән ҡыҙыҡһынам, тәнҡит күҙлегенән үткәрәм.

Йыл һайын һабантуй алдынан район хужалыҡтары баҫыу алдынғыларын, үҙ эшенең оҫталарын һабансылар бәйгеһенә ебәрә. Быйыл төрлө маркалағы тракторҙа
30 механизатор көс һынашты.
Конкурс Урманай һәм Яңы Маты ауыл биләмәләрендә үтте. Район мәҙәниәт һарайының һәүәҫкәр артистары сараны концерт номерҙары менән йәмләне.
Ярышты райондың ауыл хужалығы идаралығы начальнигы Рафаэль Ғарифуллин асты. Баш агроном Диләүир Нәбиев бәйгенең шарттары, ҡағиҙәләре менән таныштырҙы. Эште баһалағанда төп иғтибар ерҙең сифатлы һөрөлөүенә, бураҙнаның киңлеге, тигеҙлегенә, башҡа күрһәткестәргә бирелде. Шулай уҡ һабансыларға өс көн эсендә 1200 гектар майҙанды һөрөү бурысы ҡуйылды.
Артабан сарала ҡатнашыусыларҙы район хакимиәте башлығы Александр Андреев сәләмләне.

Бөгөн йорт төҙөүгә тотоноу менән бер кемде лә аптыратып булмай. Өйҙәрҙе мөһабәт һәм үҙенсәлекле архитектура буйынса һә тигәнсә ҡалҡытып ҡуялар. Дәүләкән ҡалаһынан Илһам Муллагилдиндың да йорттар һалыу менән шөғөлләнеүенә ғәжәпләнәһе түгел. Күптәр өсөн бәләкәйҙән күреп-белеп үҫкән эш. Шулай ҙа баҙар шарттарында үҙ йүнеңде үҙең күреү, табыш килтерерҙәй эшеңде асыу тәүәккәлдәрҙең һәм ныҡышмалдарҙың ғына ҡулынан килә.
Илһам Билал улының шәхси предприятиеһы 2008 йылдан йорт, мунса һалыуға һәм ағас материалдары һатыуға махсуслашҡан. Шуныһы иғтибарға лайыҡ: нигеҙенән алып эйәһенә тапшырғансы үҙҙәренең генә ҡулы тейә. Шәхси предприятие хәҙер инде ышаныс яулап, аяғында ныҡ баҫып торғандарҙан һанала. Район үҙәгендә Торлаҡ төҙөлөшө фонды заказы буйынса ике йорт һалып файҙаланыуға тапшырыуҙары уларға күрһәтелгән ышанысҡа сағыу миҫал. Тағы ла ике йорт күтәрмәкселәр.

Туймазы ҡалаһында быйыл социаль программа буйынса һалынған күп ҡатлы йорттарҙа бер квадрат метрҙың хаҡы 24 мең һумдан артмаясаҡ
Һәр кем торлағын яҡшыртыу, бөтөн уңайлыҡтары булған фатирҙа йәшәү тураһында хыяллана. Үкенескә ҡаршы, баҙар шарттарында күптәрҙең ундай мөмкинлеге юҡ. Халыҡтың аҙ тәьмин ителгән ҡатламына торлаҡ мәсьәләһен хәл итеүҙә дәүләт ярҙам ҡулы һуҙырға тейеш. Башҡортостан Президенты Рөстәм Хәмитовтың күрһәтмәһенә ярашлы, быйыл республикала социаль торлаҡ төҙөүҙе ҡырҡа арттырыу бурысы ҡуйылды.
Туймазы муниципаль районында ла арзан торлаҡҡа ихтыяж ҙур. Әле торлаҡ бүлегендә йәшәү шарттарын яҡшыртырға теләгән 2131 кеше, шул иҫәптән 1247 йәш ғаилә сиратта тора. Исемлектә аҙ тәьмин ителгән граждандар, бюджет ойошмаларында эшләүселәр ҙә байтаҡ.

Уны ҡайҙа ҡуйырға?
Республикала яҙ көнө 115 сүп-сар яндырыу осрағы теркәлгән. “Атмосфера һауаһын һаҡлау тураһында”ғы Федераль закон буйынса был енәйәткә тиң, уның өсөн 1 меңдән алып 250 мең һумға тиклем штраф ҡаралған. “Көнкүреш ҡалдығын махсус сүплеккә ташыр урынға уны яндырыу арҡаһында һауаны зарарлаусы матдәләр, бигерәк тә диоксин бүленеп сыға”, — тиелгән Башҡортостан Республикаһының Тәбиғәтте файҙаланыу һәм экология министрлығының сайтындағы яңылыҡта.
Үрҙә әйтелгән диоксин полиэтилен һәм пластик әйберҙән күпләп бүленеп сыға. Пластиктың төрлө фажиғәгә килтерергә өлгөрөүе, ҡайһы бер илдәрҙең унан бөтөнләй баш тартыуы иҫкә төшһә, был мәсьәләне рейдтарҙың ғына хәл итә алмауына инанаһың. Проблема беҙ уйлағандан күпкә киңерәк һәм тәрәнерәк.
2008 йылда Һиндостандың Мумбаи (элекке Бомбей) ҡалаһында булған фажиғә тормошобоҙға үтеп ингән пластиктың (шешә, пакет һәм башҡалар) кешелеккә ни тиклем ҙур хәүеф тыуҙырыуын төшөндөрҙө.

Был мөһабәт, бай тарихлы ҡаланы бик ярата Хаким Ҡарға. Әле йомортҡаһын ватып, яҡтылыҡҡа күҙе сағыла-сағыла ошо донъяға аяҡ баҫҡан ваҡытында уҡ был ҡаланың тын алышын һиҙә ине кеүек. Унан, көндәр үтә биргәс, оя ситенә килеп, әле нығынып етмәгән тәпәйҙәренә ослайып ҡына баҫып, тирә-йүнен күҙәткәндә, был ер уның хакимлығында буласағын да тойҙо. Әсәләренең ем алып ҡайтҡанын көтөп, ауыҙҙарын ипһеҙ асып ултырған туғандарына ҡарап, сирҡанып ҡуйыр ине: юҡ, ул бейектә, юғарыла осор ҡош... Әсәһен бары тамағын туйҙырыусы, киләсәген хәстәрләүсе итеп күрһә, атаһы менән һоҡланды: ул һәр ваҡыт ҡайҙалыр оҙаҡ-оҙаҡ юғалып тора, арманһыҙ булып ҡайтып йығыла, әммә эргәләге бар ҡоштар унан шөрләй, уның алдында ҡойолоп төшә... Ҡорған оялары иң бейектә: ҡаланың ҡап уртаһына төҙөлгән бөйөк, мөһабәт йорт, үҙенең ҡупшылығына маһайып, күктәргә олғашырға тырыша кеүек... Иртән моңланып ҡына ҡояш ҡалҡҡанда, Ҡарға әсә ҡуйынынан кинәт айырыла ла, мышнап йоҡлаған туғандарын этә-төртә, ҡанат-тәпәйҙәренә баҫа-баҫа оя ситенә ашыға.