Горизонталь буйынса: 4. Арал йылғаға ҡарата. 7. “Урынлы йомартлыҡ” — (...), урынһыҙ һаранлыҡ-хурлыҡ”. 8. Дөрөҫ булмаған хәбәр, ялған һүҙ. 9. “(...)ҡа итһәң хыянат, алырһың ғүмерлек яман ат”. 11. “Муйынға (...) кейеү” ауыр бурыс алыуҙы, эш йөкмәүҙе аңлата. 14. Ҡәҙер, хөрмәт. 18. Бактерияларҙы күрһәтә алған “лупа”. 21. “Ҡыҙ оҙатҡан яланғас ҡалыр, (...) алған түренә урын һалыр”. 23. Тәме һәм еҫе насар булған ағыулы этил спирты. 24. Шешәктең балаһы. 26. Шаман. 30. Күпкә етә, файҙа бирә торған сифат, ҡәҙер. 31. “Һәр кем осоп (...) булмай”. 32. “Туҡран (...)һе таңға тиклем”. 33. Халыҡ алдында танылған хөрмәтле оло кеше. 34. “Атлы тәртә төҙәтер, атһыҙ (...) төҙәтер”.

Ошондай иғтибарҙы, хөрмәтте уҡытыусылар көн дә тойһон ине! Байрамса кейенгән балалар уларҙы ишектән үк ҡаршы ала, етәкләп табынға оҙатып ҡуя, вальсҡа алып төшә... Белемгә юл ярыусылар өсөн иң матур көйҙәр яңғырай, маҡтау, һоҡланыу һүҙҙәре әйтелә, күңел түрендәге изге теләктәр еткерелә.
Баш ҡаланың уҡытыусылары һөнәри байрамын тап ошолай ҡаршыланы. Уларҙы ҡотларға Башҡортостандың мәғариф министры Әлфис Ғаязов, Өфө ҡалаһы хакимиәте башлығы Ирек Ялалов һәм башҡа вазифалы кешеләр килде.

Дин мәсьәләләре – бөгөнгө йәмғиәтте айырыуса ҡыҙыҡһындырған темаларҙың береһе. Уға ҡағылышлы мөрәжәғәттәр, хаттар редакцияға йыш килә. Халыҡты борсоған һорауҙарға ниндәйҙер кимәлдә яуап эҙләү маҡсатында Башҡортостан мосолмандарының Диниә назараты рәйесе мөфтөй Нурмөхәммәт хәҙрәт Ниғмәтуллинды йома сәйенә саҡырҙыҡ. Табында Ислам диненең ғилемгә, әхлаҡҡа, милләт-ара татыулыҡты һәм ғаилә ҡиммәттәрен нығытыуға, донъяның именлеген һаҡлауға индергән өлөшө тураһында һүҙ барҙы.
Динә АРЫҪЛАНОВА: Нурмөхәммәт хәҙрәт, нимә ул дин? Уны аңламаусылар күп, хатта ҡайһы саҡта сәйәси тема менән бутайҙар...
Нурмөхәммәт хәҙрәт НИҒМӘТУЛЛИН: Бисмилләһир-рахмәнир-рахим!

Һаулыҡтың кеше тормошонда ни ҡәҙәр мөһим булыуын борон-борондан халыҡ яҡшы аңлаған. “Байлыҡ башы — һаулыҡ”, “Халыҡ һаулығы — дәүләт байлығы”, “Тәне һауҙың — йәне һау” тигән әйтемдәр аша сәләмәтлекте сағыштырып булмаҫлыҡ хазинаға тиңләгәндәр.
Табиптарыбыҙ илебеҙ халҡының һаулыҡ торошо йылдан-йыл насарайыуы, кескәй йәштән сәләмәтлекте һаҡларға өйрәтеү, ошо юҫыҡтағы эштәрҙе көсәйтеү кәрәклеге хаҡында күптән саң ҡаға. Шуға ла һуңғы ваҡытта һаулыҡ һаҡлау өлкәһендәге төп сәйәсәт сирҙәрҙе иҫкәртеүгә, дауалау сараларын ауыр хәлгә тарымаҫ элек башлауға йүнәлтелгән. Әлбиттә, һаулығын ҡайғыртыусылар өсөн дауахана йәки шифахана ишектәре һәр ҡайҙа ла асыҡ.

Яңауыл районында Истәк тигән ауыл бар. Ошо матур төйәктә дүрт бер туған ағай-эне Харисовтар донъяға килгән.
Фираз, Фарис, игеҙәктәр Фәнит менән Фәрит педагог һөнәрен үҙ иткән. Был һәләт әсәләренән күскәндер: Ғәзимә апай ғүмере буйы Истәк мәктәбендә уҡытыусы-тәрбиәсе булып эшләгән. Улдарының дүртеһе лә Ҡазан дәүләт педагогия институтын (әле — университет) тамамлай. Бөгөн улар — үҙ һөнәренә тоғро танылған уҡытыусылар.
Өлкәндәре Фираз Харисов хеҙмәт юлын тыуған ауылында башлап ебәрә.

Уҡытыусыларымды һәр ваҡыт оло ихтирам менән иҫкә алам. Шуларҙың береһе – Гөлфирә Ниғәмәтйән ҡыҙы Гәрәева. Беҙҙе, ҡасандыр БДУ-ның икенсе курсында уҡып йөрөгән йәш егет-ҡыҙҙы, остазыбыҙ “әҙәбиәт” тигән ымһындырғыс, тылсымлы донъяға алып инеп, уның серҙәрен асып һалыу өсөн бар тырышлығын, көсөн бирҙе. Үҙе ғәҙел, үҙе талапсан, ғәжәп күп белгән уҡытыусыбыҙҙың һәр әҙәби әҫәр буйынса ентекле эшләүенә, төплө анализлауына хайран ҡала торғайныҡ. Үҙебеҙ ҙә уның кеүек булырға ынтылдыҡ.
Бөгөн, ул замандарҙан алып күп ваҡыт үткәс тә, остазыбыҙ беҙҙе һоҡландырыуҙан туҡтамай. Күптән түгел иң ҙур хеҙмәтенең осона сыҡты — докторлыҡ диссертацияһын яҡлап, профессор дәрәжәһен алды.

Барыбыҙ өсөн дә ҡәҙерле, тормошобоҙҙа дөрөҫ юлды табырға ярҙам иткән уҡытыусыларға, һөнәри байрамы айҡанлы, иң матур теләктәрҙе еткерәбеҙ. Заман ниндәй генә ауырлыҡ, һынау алдына килтереп ҡуймаһын, уларҙың көслө ихтыярлы, һынмаҫ рухлы булып ҡалыуы һәр ҡайһыбыҙға өлгө булырлыҡ.
Һуңғы йылдарға күҙ һалғанда, мәғариф өлкәһендә ыңғай күренештәр ҙә, борсоуға һалған мәсьәләләр ҙә күп. Белем биреүҙең сифатына, яңы технологияларҙы ҡулланыуға иғтибар артыуы һөйөнөслө — заман шуны талап итә. Ошоға ярашлы уҡытыусыларҙың һөнәри оҫталығын үҫтереү ҙә көнүҙәк мәсьәләгә әүерелде.

Уҙған быуаттың илленсе йылдарында беҙҙең яҡтағы ауылдарға радио нөктәләре ҡуйыла башлағас, халыҡтың ҡыуанысы сикһеҙ ине. Кемдең өйөндә ҡуйылмаған, күршеләренә инеп тыңлар булды. Ул ваҡытта башҡортса тапшырыуҙар ҡыҫҡа ла, һирәк тә яңғырай торғайны. Халыҡ бигерәк тә туған телендәге концерттарҙы йотлоғоп тыңланы.
Мәғәфүр Хисмәтуллин, Фәриҙә Ҡудашева, Хәбир Ғәлимов, йәш, әммә моңло йырсы Рамазан Йәнбәковтың тауышын ишетеү менән, барлыҡ эште ташлап, радио янына йыйылыр инек. Әммә ул осорҙа концерттар 20-30 минуттан да ашманы. Күп тә үтмәй, өйҙәрҙә телевизор күренә башланы. Бөгөн ниндәй генә төр телевизор, ноутбук кеүек кеше ымһындырғыс әйберҙәр булыуға ҡарамаҫтан, үрҙә телгә алынған радиоалғыстарҙан кеше айырылмаған әле.

Гәзит һәм журналдарға яҙылыу барған осорҙа әлегә ҡәҙәр “Башҡортостан”ды алдырған уҡыусыларыбыҙға, артабан да беҙҙән айырылмағыҙ, тип өндәшәбеҙ. Өҫтөнлөктө нәҡ баҫмабыҙға биргәндәре өсөн рәхмәтле булыуыбыҙҙы еткерәбеҙ. Шуларҙың береһе — Иглин районының Түбәнге Ләмәҙ ауылында йәшәгән Илтүҙәр Харунов.
Хөрмәтле ир-уҙаман “Башҡортостан” гәзитен оҙаҡ йылдар алдыра. Баҫмабыҙҙы 1960 йылдан уҡый, ә 1975 йылдан үҙе лә мәҡәләләр яҙа.
Ауылдаштары уны элек-электән тынғыһыҙ, һәр мәсьәләгә етди ҡарашлы кеше булараҡ белә һәм ихтирам итә.

— Бик ваҡытлы килеп сыҡтың әле, Өлгөрбай ағай! Үҙегеҙҙе күптән көтә инек. Харап шәп ханым тураһында белмәй ҡалмағыҙ.
— Эйе, эйе, уның хаҡында башҡалар ҙа ишетһен.
— Кемдер ғибрәт, ә кемдер һабаҡ алыр...
Баш ҡаланың Калинин районында полиция хеҙмәткәрҙәре мине шулай тип ҡаршы алды.
Бөгөн ауыл ерендә эш юҡ. Бөтә халыҡ ҡала тип зыҡ ҡуба. Ә бында уларҙы, әйҙүк, рәхим ит, бына һиңә фатир, тип берәү ҙә көтөп тормай.