Республикабыҙҙа туған телде һаҡлауға, өйрәнеүгә һәм үҫтереүгә етди иғтибар бүленә. Һәр кемгә туған телдә белем алыу өсөн уңайлы шарттар булдырылған.
Әйткәндәй, белем телмәр үҫешенә лә ҙур йоғонто яһай. Был – системаға һалынған һәм планлы рәүештә алып барылған маҡсатлы эш. Тап ошо хаҡта билдәле педагогтар К.Д. Ушинский, Е.И. Тихеева, А.П. Усова, Е.А. Флерина һәм башҡалар ҙа яҙып ҡалдырған. Мәҫәлән, Елизавета Тихеева, системалы уҡытыу һәм телмәрҙең, телдең үҫеше балалар баҡсаһында тәрбиә системаһының нигеҙе булырға тейеш, тип белдергән.
Бала саҡтан телдең халыҡтың төп байлығы икәнлеген белеп үҫеү, туған телгә һөйөү тәрбиәләү, һаҡсыл ҡарарға өйрәтеү зарур. Балалар баҡсаһының маҡсаты ла бәләкәстәрҙә туған телгә һөйөү уятыу, киләһе быуын вәкилдәре өсөн туған телде һаҡлап алып ҡалыу өсөн пропаганда алып барыу. Үҫеп килгән быуын вәкилдәрен тәрбиәләүҙең төп маҡсаттарының береһе – Тыуған илгә һәм туған халҡыңа хөрмәт уятыу. Ф.Г. Аҙнабаева, М.И. Аҙнабаева һәм З.А. Әғзәмова әҙерләгән “Балалыҡ академияһы”н файҙаланыу бәләкәй ҡыҙҙарҙы һәм малайҙарҙы халыҡ мәҙәниәтенә әйҙәүгә булышлыҡ итә. Быуаттар буйы килгән, әммә онотолған матур йолалар, өлкән йәштәгеләрҙең ыңғай тәжрибәһе, халыҡ сәнғәте бәләкәстәрҙе тәрбиәләүҙә ҙур әһәмиәткә эйә.
Балалар ойошмаһының тәрбиә программаһында милли төбәк компоненты төп урын биләй. Мәктәпкәсә йәштәге балалар милли мөхиттә тәрбиәләнә, әкиәттәр, шиғырҙар, йомаҡтар менән таныша, халыҡ йырҙарын тыңлай, уйнай, милли бейеүҙәрҙе өйрәнә.
Өфө районының Шамонин ауылындағы “Ысыҡҡай” балалар баҡсаһында белем биреүҙә лә ошо төбәк программаһы файҙаланыла. Ҡуйылған маҡсаттарға өлгәшеү маҡсатында һәр өс башҡорт һәм полилингваль төркөмдәр өсөн “Милли-төбәк компоненты булған тематик план” эшләнгән.
Мәктәпкәсә белем биреү ойошмаһында башҡорт теленә өйрәтеүҙең төп йүнәлеше – балаларҙа башҡорт телмәрен үҙләштереү өсөн ябай ғына ысулдар файҙаланыла. Үҙ тәжрибәмдә уйынды төп алым итеп файҙаланам, тап шуға дәрестәрем һөйләшеү күнекмәләренә ҡорола. Был осраҡта балалар башҡортса аралаша, шиғырҙар уҡый, аудио-яҙмаларҙан әкиәттәрҙе тыңлай. Башҡорт халыҡ ижадын, балалар өсөн милли әҙәбиәтте лә үҙ эшемдә файҙаланам.
Бөгөнгө заман балалары менән эшләгән тәрбиәсе булараҡ, дәрестәрҙә мультимедиа ҡорамалдарын ҡулланам. Ҡыҙҙар һәм малайҙар менән төрлө әкиәттәр ҡарайбыҙ, тыңлайбыҙ. Бынан тыш, төрлө дидактик уйындар, художестволы әҙәби әҫәрҙәре, милли уйын атрибуттары, ҡурсаҡтар файҙаланам. Туған телде өйрәнгәндә телмәремдә яңы һүҙҙәр, һүҙ формаларын, һөйләмдәр ҡулланырға һәм уларҙың балалар телмәрендә файҙаланыуын тәьмин итергә тырышам.
Милли мәҙәниәттең төп компоненты – ул туған тел. Тап уның арҡаһында милләт йәшәй, ҡомартҡыларыбыҙ һаҡлана.
- Гөлсинә САФИНА
Өфө районы