Ишек асылды ла ябылды...

Поезд ҡуҙғалыуға биш сәғәт самаһы ваҡыт бар әле. Эргәләге ике мәрйә донъяларын онотоп гәп һата, арыраҡ туристар кәрт һуға. Бер апайҙың сикәләре буйлап өҙлөкһөҙ күҙ йәше аға. Күңелгә ауыр булып китте. Үҙем дә һиҙмәҫтән ауыр итеп көрһөнөп ҡуйҙым. Апай, һиҫкәнгәндәй, миңә әйләнеп ҡараны. Ҡараштар осрашты. Йәһәтләп күҙҙәремде ситкә ала һалдым. Сумкамдан аҡса сығара башлағайным, апай телгә килде.

– Һеңлем, һеҙ Уфағамы?

– Эйе, Өфөгә.

– Улайһа, миңә лә билет алығыҙ әле, зинһар. Ҡурҡмағыҙ, әйберҙә­регеҙҙе ҡарап торормон. Ҡуҙғалырлыҡ та хәлем юҡ...

Мин билет алып килеүгә, апай буйтым тынысланғайны. Хатта кескәй генә табын да хәстәрләп өлгөргән. “Әйҙәгеҙ, сәй эсеп алайыҡ. Мин Миләүшә апайың булам. Өфөлә йәшәйем”, – тине ул. Мин дә, үҙем менән таныштырып, уртаҡ табынға һый-ниғмәттәремде теҙҙем. Апайҙың аяҡтарын уңай­һыҙыраҡ итеп һуҙып ебәреүенә иғтибар иткәс, тертләп ҡуйҙым – бер аяғы протез булһа кәрәк.

Сәй эсеп алғас, күптәнге таныштар кеүек булып киттек.

– Миңә ҡарап кешеләр, эй, бахыр, бер аяҡ менән генә көн итеүе бигерәк ауырҙыр, тип йәлләйҙер инде. Аҡырып та, үкһеп тә илаған саҡтарым аҙ булманы – ҡырҡылған аяғым шулай түҙҙермәй төндәрен. Ярай, уныһы көндөҙ баҫылғандай була. Ә бына йән ғазаптарының күңелде ҡырмай торған минуты юҡ. Берәй ере ғәрип булған кешенән һауһаҡтар үҙҙәрен өҫтөн күрә, хатта сикәнеп ҡарай. Ә күңел ғәрип түгел бит беҙҙең, бүтәндәр кеүек үк яратылғы, яратҡы килә.

Мин дә ҡасандыр һинең кеүек йәш, матур инем. Биш баҫырҙы бер баҫып, осоп ҡына йөрөнөм. “Сиңерткә” тигән ҡушамат таҡтылар хатта. Янып-шашып ғашиҡ булдым. Өнһөҙ яратып йөрөйөм тегене. Юҡ бит, ҡарамай. Түҙмәнем, әхирәтем аша мөхәббәт хаты ебәрҙем. Шунда уҡ яуап килде. Ул да яратҡан, тик миңә, остоҡай шарҙыуанға, һүҙ ҡушырға баҙнат итә алмай йөрөгән. Осраша башланыҡ. Эй, ул осра­шыуҙар... Әле булһа, йоҡоларҙан яҙҙырып, йөрәкте тулата.

Вәхиткә армияға саҡырыу килде. Гүйә, донъям емерелеп төштө. Ул китер алдынан төндәр буйы һөйләшеп һүҙебеҙ бөтмәне. Илай-илай оҙаттым. Көн дә тиерлек бер-беребеҙгә һөйөү тулы хаттар яҙҙыҡ.

Һалдат оҙаттым, тип өйҙә генә ултырып булмай бит инде, спектакль, концерт менән эргә-тирәләге ауылдарға йөрөй башланыҡ. Күрше ауыл йәштәре беҙҙе ҡунаҡ итте. Шоферыбыҙ ныҡ ҡына эсеп ташланы. Ҡайтырға кәрәк. Таңдан һауынсыларға эшкә. Ҡурҡа-ҡурҡа машина кузовына тейәлештек. Ен кеүек ҡыуа егет машинаны. Әйткән һайын ҡарыша. Ауылыбыҙ уттары күренде. Ҡапыл йондоҙло күк әйләнеп китте, донъя түңкәрелде. Күҙемде асҡанда эргәмдә күҙе ҡыҙарып бөткән әсәйем менән ауыл фельдшеры тора ине. Көслө ауыр­тыуҙан тағы аңымды юғалтҡанмын. Дауаханала табиптар хәлдән килгәндең барыһын да эшләне, тик... аяғымды һаҡлап ҡала алманы. Көндәрем ҡара төнгә әйләнде. “Вәхит ишетһә, нимә тиер. Мин хә­ҙер уға тиң түгел”, – тип өҙгөлән­дем. Шунан һуң уның бер хаты ла килмәне. Туғандары тыйғандыр, күрәләтә ғәрип ҡыҙ менән яҙмышыңды бәйләмә һап-һау көйөңә, тигәндәрҙер.

Һөйгәнемдең хыянатын ауыр кисерҙем.  Дауахананан һуң апайым мине Өфөгә алып китте. Протез йүнләп алдырҙым. Яйлап атларға өйрәндем. Бухгалтерҙар курсында уҡып алдым. Кеше араһына сыҡтым, нимәгәлер һәләтле икәнемде раҫланым. Тормошом күҙгә күренеп ыңғайланы, тик күңел төбөндәге һағыш ҡына, бур кеүек, төндәрен йонсота, ғазаплай ине.

Вәхиттең армиянан ҡайтыр мәле яҡынлашты. Оноторға тырышһам да, уның бүтән берәүҙе йәр итерен күҙ алдыма ла килтерә алмайым. Шул “берәү”ҙән үлеп көнләшәм үҙен. Бер көн ишектә ҡыңғырау шылтыраны. Ишекте апайым асты. Ингән кешенең тауышын ишетеп, кухняның стенаһына һеңерҙәй булып һөйәлдем дә ҡаттым. Йөрәк ситлегенән сығып ҡына килә, тибеше хатта Вәхиткә лә ишетелә һымаҡ. Ниндәйҙер көс мине йәнтәслимгә ишек яғына һөйрәй.

– Апай, Миләүшәне күрергә ине.

– Йөрөмә, уңалып барған яраларын тырнап. Хәл өҫтөндә ятҡан сағында кәрәк инең һин уға. Уның һине күргеһе килмәй. Бар, кит!

Ишек асылды ла ябылды. Гүйә, йөрәгемде һурып алдылар ҙа йомарлап ырғыттылар. Уҫал шул апайым, бигерәк ҡаты кеше. Их, шулай ҙа бер аҙым ғына яһарға булған. Бәхетемә табан...

Ул ваҡыттан байтаҡ һыуҙар аҡты. Ауылға ҡайтҡаным булманы. Яраларымды яңыртҡым килмәне. Ауылдаштарымдың күңелендә шаян, шаталаҡ Миләш булып ҡалғым килде. Эшемдәге етәкселек, инвалидлығымды иҫәпкә алып, бер бүлмәле фатир юллап бирҙе. Йәшәү дәрте артты. Бүтәндәр кеүек үҙ бәпесемде һөйгөм, эштән ҡайтҡан иремде тәмле-татлы аштар менән һағынып ҡаршы алғым килә башланы. Яҙмышым ошолор, тип ҡатынын айырған хеҙмәттәшемә кейәүгә сыҡтым. Алма кеүек ҡыҙым донъяға килде. Тора-бара иремдең холҡо үҙгәрҙе. Берҙән-бер көн: “Бер-беребеҙҙе ярата алманыҡ шикелле. Ауыр булһа ла әйтәйем, һине ғәрип тип йәлләй торғайным. Йәлләүгә мохтаж түгел икәнлегеңде аңланым. Көслө ҡатынһың. Ҡыҙыма ярҙам итермен”, – тип әйберҙәрен йыйҙы ла сығып китте.

Ниңәлер быйыл бигерәк ашҡындым ауылға. Төшөм­дә Вәхитте күреп бөттөм. Ул Себергә сығып киткән, тип ишет­кәйнем. Һаман өйләнмәгән, ахыры. Кемдән тәфсирләп һорашаһың инде. Ауылға ҡайтҡас, өйөмә яҡынлашҡас, туй автомобилдәре осраны. Машиналағы бәхетле парҙарҙы танымаһам да, сәләм биреп, ҡул болғаным.

Өлтөрәп йөрөп сәй ҡуйған әсәйем: “Белгән һымаҡ, Вәхиттең туй көнөндә ҡайтып төшкән икәнһең”, – тип әйтеп һалды. Өҫтөмә бер биҙрә боҙло һыу ҡойҙолармы ни! Эсемдә бер ҡылмы, моңмо өҙөлдө. Төн буйы керпек ҡаҡманым. Һөйгәнемдең яттар ҡосағында булыуын кисереү бик ауыр булды.

Күҙ төптәремдең ҡара янып сыҡҡанын күргән әсәйем иртән сәй эскәндә ауыр көрһөндө. Кемдер ишек шаҡыны. Тупһала... Вәхит пәйҙә булғас, ултыра төшә яҙҙым.

– Миләш, ғәфү ит...

– Нимәгә? Яратмаған өсөн ғәфү үтенәләрме ни?

– Туғандарҙың димләүе буйынса... өйләндем.

– Аҡланыу урынһыҙ, – тип мин артҡа сигендем.

– Вәхиттең ғәйебе юҡ, – тине төпкө бүлмәнән сыҡҡан әсәйем. – Был тиклем өҙгөләнерегеҙҙе белһәм, ҡыҫылмаған булыр инем дә бит. Вәхиттән көн аша хат килеп торҙо. Тик мин, ҡыҙым, уларҙы һинән йәшерҙем. Имәндәй егет аяҡһыҙ ҡыҙҙы үҙ итмәҫ, ғәрләнер, тинем. Өйләнгән хәлдә лә, тиңһен­мәҫ, ташлап китер, йөрәгеңде яралар, тип шөбһәләндем.

Әсәйем һандығын асты ла иң төптән төргәк килтереп сығарҙы.

– Был тиклем дә өҙгөләне­ре­геҙ­ҙе белһәм... Мин ғәйепле айы­рылышыуығыҙға, гонаһлымын һеҙ­ҙең алда, – тип һамаҡлап иланы ул.

– Әсәй, үҙең әйтмешләй, яҙғаны шул булғандыр, юҡҡа үҙеңде бөтөрмә. Хуш бул, Вәхит. Кәләшең янына кит. Туйҙа кәләште яңғыҙ ҡалдырмайҙар. – Йөрәгемдә ут дөрләһә лә, тауышым ҡоро, һалҡын сыҡты. Вәхит күҙҙәремә тултырып ҡараны ла ишеккә йүнәлде. Ә мин көндөҙгө автобусҡа сыҡтым. Ауылда туй гөрләп ҡалды.

– Уҡып ҡара әле, – тип Миләүшә апай хаттарҙы миңә һондо.

“Һаумы, ҡәҙерлем! Һинән яуап килмәгәндән алып инде йөҙөнсө хатымды яҙамдыр. Хәлеңде ишеттем. Иң мөһиме – үҙең иҫән ҡалғанһың. Иң ауыр ваҡытта яныңда була алмауым үкенесле. Ныҡ бул, бирешмә. Ҡайтҡас, гөрләтеп туй үткәрербеҙ. Икәүләп исем ҡушҡан шишмә буйына өй һалырбыҙ”.

...Шул мәл поезд килгәнен хәбәр иттеләр. Әйберҙәребеҙҙе йыя һа­лып, перронға ашыҡтыҡ. Унда бе­рәүҙәр гармун көйөнә бейей, икен­селәр йыр һуҙа. Егеттәрҙе армияға оҙаталар икән. Ситтәрәк йәш кенә ҡыҙ менән егет ҡосаҡлашып, донъяларын онотҡан, бер һын булып ҡатҡан. Юлдашым, барған еренән туҡтап,  уларға моңһоу йылмайҙы.

Өфөгә барып еткәс, Миләүшә апай менән хәбәрләшеп торорға вәғәҙәләр биреп айырылыштыҡ, тик донъя ығы-зығыһы баҫып китеп, бәйләнеш өҙөлөп торҙо. Бер йыл самаһы үткәс, шылтыратҡайным, телефоны яуап бирмәне. Юл төшкәндә фатирына барғайным, унда йәш ғаилә йәшәй булып сыҡты.

– Фатир хужаһы ҡайҙалыр күсеп киткән, – тине улар. Күсеп киткән... Тимәк... Күңелдә өмөт нуры ялтлап, сағылып үтте. Ә, бәлки...

Таңһылыу БАҺАУЕТДИНОВА.