Бөтә яңылыҡтар
Белем һәм тәрбиә
24 Февраль 2023, 15:13

Милли мәктәп – рухи мәккә

Һәр уҡыусының еңеүе – оло хеҙмәт һөҙөмтәһе.

Дилә Фәтҡуллинаның шәхси архивынан.
Фото:Дилә Фәтҡуллинаның шәхси архивынан.

Сибай ҡалаһының Рамаҙан Өмөтбаев исемендәге башҡорт лицейы – ҡалала ғына түгел, республикала иң алдынғы уҡыу йорттарының береһе. Башҡорт лицейы – милләтебеҙҙең рухи ҡиммәттәренә, тәрбиә традицияларына таянып, замандан артта ҡалмай гөрләп эшләгән белем усағы.

Милли мәктәп Сибай ҡалаһы өсөн генә түгел, тотош Урал аръяғында рухи мәккә кеүек, сөнки бында яҙыусылар менән осрашыуҙар, төрлө саралар, төбәк-ара ярыштар үтә, милли матбуғат хеҙмәткәрҙәре менән тығыҙ бәйләнештәр, үҙ-ара хеҙмәттәшлек дауам итә – һәр кемгә лицейҙың ишеге асыҡ, ул барыһын да яҡты йөҙ менән ҡаршы ала, оҙатып ҡала.

Әйткәндәй, “Башҡортостан” гәзитенә яҙылыусылар араһында Әбйәлил районындағы “Березки” ял йортона биш көнлөк путевка уйнатҡайныҡ. Юллама ла тап ошо уҡыу йорто директоры Дилә Фәтҡуллинаға эләкте. Быйыл Рәсәйҙә ил Президенты Владимир Путиндың ҡарары менән Уҡытыусы һәм остаз йылы иғлан ителде. Йәш, талапсан етәксенең тырышлығы, алдынғы ҡарашы һөҙөмтәһендә лицейҙа уңышлы эштәр башҡарыла, төрлө йүнәлештә бихисап еңеүҙәр яулана. Ысынлап та, етәксе талапсан, яңылыҡҡа ынтылыусан, маҡсатлы икән, белем усағының да эшмәкәрлеге юғары кимәлдә була. Лицей директоры Дилә Урал ҡыҙы менән әңгәмәбеҙ ҙә ошо хаҡта.

 

– Дилә Урал ҡыҙы, үҙегеҙ менән таныштырһағыҙ ине?

– Сығышым менән Хәйбулла районының Подольск ауылынан. Уҡытыусы булыу теләге бала саҡ­тан көслө ине, мәктәпте тамам­ла­ғас та, документтарымды Баш­ҡорт дәүләт университетының Сибай институтына тапшырҙым. Уны 2010 йылда ҡыҙыл дипломға тамамлап, хеҙмәт юлымды Сибай ҡалаһын­дағы гимназияла башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы, вожатый булып башланым, аҙаҡ Сибай педагогия колледжында студент­тарға белем бирҙем. 2014–2021 йылдарҙа ҡаланың 1-се мәк­тәбендә башҡорт теле һәм әҙәбиә­тенән, рус теле һәм әҙәбиәтенән уҡыт­тым, директорҙың тәрбиәүи эштәр буйынса урынбаҫары булдым. Сибай ҡала хакимиәте грантына үткән “Йәш педагог” конкурсында Гран-при яуланым, 2016 йыл­да “Баш­ҡорт теле һәм әҙәбиә­те” төбәк-ара конкурсында ҡатнаш­тым һәм “Иң яҡшы белем биреү про­екты” номи­на­цияһына лайыҡ булдым.

Рамаҙан Өмөтбаев исемендәге башҡорт лицейы директоры “ҡамы­тын” 2021 йылдың июнь айынан тар­там. Ирем менән ике бала үҫте­рәбеҙ, ғаиләлә берҙән-бер ҡыҙмын, әсәйем дә беҙҙең менән йәшәй.

 

– Дилә Урал ҡыҙы, һеҙ – хеҙмәт юлығыҙҙы уҡытыусы булып башлап, бөгөн директор вазифаһындағы эшлекле ҡатын-ҡыҙ етәкселәрҙең береһе. Был бурыс ауыр түгелме?

– Юҡтыр, күрәһең. Әгәр һин эшеңде яратаһың икән, мәғариф өлкәһендә эшләү тәжрибәң бар, замандан бер аҙым алда бараһың, үҙең дә үҫешкә һәм яңылыҡҡа һәр саҡ ынтылаһың икән, ул саҡта эшләүе ауыр түгел.

 

– Рәсәйҙә быйыл Уҡытыусы һәм остаз йылы билдәләнә. Үҙегеҙҙең остаздарығыҙ тип кемдәрҙе билдәләр инегеҙ?

– Уйлап ҡараһаң, улар бик күп. Мәктәп йылдарында минең яратҡан башҡорт теле һәм рус теле уҡы­тыу­сылары Шәһиҙә Мәмбәтова, Фәрзәнә Мәһәҙиева, студент йылдарымда белем биргән остаздарым – Ғәҙилә һәм Илдус Бүләковтар, Фи­дәгиә һәм Вәкил Хажиндар, Рида Латипова, Зыя Әбсәләмов, Әмир Ҡотләхмәтов, Рәғиҙә Истә­кова, Луиза Сөләймәнова, хеҙмәт юлымды башлағас, Фатима Вәли­това, Земфира Шәрипова һәм Рушан Дияровтарҙы билдәләр инем. Уларҙың һәр береһе миңә һөнәр һай­лауҙан алып бөгөнгә тиклемге хеҙмәтемә оло һабаҡ бирҙе, улар­ҙың кәңәштәрен әле лә файҙа­ла­нам һәм эшемдә ҡулланам. Ба­ры­һына ла ҙур рәхмәтемде еткерәм.

 

– Һеҙ етәкселек иткән лицей ҡалала иң яҡшылар рәтендә. Белем усағы хаҡында ентеклерәк һөйләһәгеҙсе...

– Беҙҙең коллективта бөтәһе 44 педагог эшләй, шуның береһе – педагог-психолог, икәүһе – физик культура инструкторҙары. Биш уҡытыусы “Башҡортостан Респуб­ликаһының мәғариф отличнигы”, береһе – “Рәсәй Федерацияһының мәғариф отличнигы” һәм өсөһө  “Рәсәй Федерацияһының почетлы дөйөм белем биреү хеҙмәткәре” тигән маҡтаулы исемдәргә лайыҡ булды.

Бөтәһе 28 класта 800-ҙән ашыу уҡыусы белем ала. Исеме есеменә тап килгән белем усағында миллә­тебеҙҙең киләсәге тәрбиәләнә, тиһәк тә, хата булмаҫ, шуға күрә мәғариф учреждениеһында милли тәрбиәгә ҙур иғтибар бүленә. Беренсе кластан алып ун беренсе­ләргә тиклем башҡорт теле һәм әҙәбиәте дәрестәре уҡытыла, мәк­тәптән тыш саралар ҙа йыш ҡына башҡорт телендә үтә. Икенсенән, лицейҙың яҙыусы һәм публицист Рамаҙан Өмөтбаевтың исемен йөрөтөүе лә – уҡыусылар өсөн оло мәртәбә.

Йәш өмөтбаевсылар уҡыуҙа ғына түгел, һәр урында алдынғы булырға тейеш – улар ошо девиз нигеҙендә белем ала бында. Ошо уҡыу йылында йәш быуында ил­һөйәрлек сифаттары тәрбиәләү маҡсатында лицейҙа, Башҡортос­тан Хөкүмәте ҡарарына ярашлы, шайморатовсылар класы асылды. Легендар комдивтың исемен йөрөткән VII “Б” класы – бөгөн иң яҡшылар иҫәбендә, үҙҙәренең махсус кейемдәре лә бар.

Шулай уҡ беҙҙең белем уса­ғында былтырҙан башлап уҡыу йылы барышында ҡала, зона, республика кимәлендә үткәрелгән төрлө олимпиадаларҙа, ярыш­тарҙа, конкурстарҙа, фәнни-ғәмәли конференцияларҙа төрлө эҙләнеү эштәре алып барған иң яҡшы, талантлы, һәләтле уҡыусылар өсөн “Йыл уҡыусыһы” тип аталған мәктәп фестивале үтә. Уҡыусылар төрлө номинацияла билдәләнә, уларға ата-әсәләре, бағыусылар әҙерләгән бүләктәр тапшырыла. Был да уҡыусылар өсөн ҙур дәртләндереү сараһы булып тора, сөнки һәр уҡыусы йыл аҙағында үҙенең һө­ҙөм­тәһен күрергә ынтыла. Бала­лар­ҙың һәләтен бар яҡлап асыу маҡсатында төрлө секциялар, түңә­рәктәр эшләй. Спорт, төрлө конкурс, ярыштар, олимпиада, конференциялар – барыһында ла беҙҙең йәш өмөтбаевсылар призлы урындар яулай, яҡшы күрһәт­кестәргә өлгәшә, һәр саҡ еңеүселәр рәтен тулыландыра. Алдынғы белем усағында, сифатлы белем биреүгә ынтылыш менән бер рәттән, балаларҙың сәләмәт тормошона ла ҙур иғтибар бүленә. Уҡыусылар ҙа, уҡытыусылар ҙа ГТО нормативтарын тапшырыу буйынса алдынғылыҡты бирмәй.

Беҙҙә шулай уҡ инклюзив белем биреүгә ҙур иғтибар йүнәлтелә. Ул – физик, социаль, менталь, тел үҙенсәлектәре ниндәй булыуға ҡарамаҫтан, һәр балаға белем биреү алымы ул. Бөгөнгө көндә һаулыҡ мөмкинлектәре сикләнгән балалар һаны – 24, бер инвалид бала бар.

 

– Уҡыусыларҙың уңыш-еңеүҙәре нигеҙендә – уҡытыусы­ларының фиҙакәр хеҙмәте. Улар хаҡында ла телгә алһағыҙ ине.

– Ысынлап та, был йәһәттән беҙ­ҙең уҡыусылар бик бәхетле, тип әйтер инем, сөнки беҙҙә үҙ һөнәрен яратҡан, тәжрибәле уҡы­тыу­сылар эшләй. Һәр  уҡыусының еңеүе – ул уҡытыусыһының йылдар дауамында тупланған оло хеҙмәте һәм ныҡышмалылыҡ һөҙөмтәһе.

Уҡытыусылар һәр саҡ даими эҙләнеү өҫтөндә, төрлө курстар үтә, бихисап конкурстарҙа ҡатнаша. Мәҫәлән, башҡорт теле һәм әҙә­биә­те уҡытыусыһы Айһылыу Моталлапова “Башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы-2022” төбәк-ара конкурсында лауреат, шулай уҡ педагогик эшмәкәрлегендә өл­гәш­кән уңыштары өсөн 200 мең һум­лыҡ премияға лайыҡ булды. Ми­ләүшә Хәмитова беренсе “Брайн-пазлы “Кәрәҫ” педагогик марафонында ҡала командаһында ҡатнашты, “Кәрәҙ” икенсе республика педагогик марафонында Ми­ләүшә Ишбулды ҡыҙы менән мин Сибай ҡала командаһы исеменән сығыш яһаныҡ һәм беренсе урынға сыҡтыҡ. “Кәрәҙ” – биш коммуникация-уҡытыу май­ҙан­сығы, бында педагогтар үҙ тәжри­бәһе, ҡаҙа­ныш­тары менән уртаҡлаша, педагогик оҫталығын, эрудицияһын күр­һәтә, яңы мөмкин­лектәр аса. Тап ошо юҫыҡта был марафонда ҡат­нашыу беҙҙең өсөн бик файҙалы. Иң мөһиме – аралашыу һәм тәжри­бә уртаҡлашыу майҙансығы ул.

Шулай уҡ лицей, Президент гранттарына ла лайыҡ булып, төрлө йүнәлештәр буйынса бик күп эш башҡарырға өлгөрҙө.

Һуңғы ваҡытта “СМАРТ” 2-се республика полилингваль гимна­зияһы менән хеҙмәттәшлек яйға һалынды. Беҙҙең уҡытыусылар, гимназияға барып, асыҡ дәрестәрҙе ҡараны, белем усағында экскурсия­ла булды, аҙаҡ “түңәрәк өҫтәл”дә хәҙерге заман мәктәбенең проблемалары һәм перспективалары тураһында һөйләшеүҙә ҡатнашты. Ҡунаҡ ашы – ҡара-ҡаршы, тигән­дәй, Өфө ҡунаҡтарын үҙебеҙҙә лә ҡабул иттек. Шулай уҡ беҙҙең ли­цейға тәжрибә уртаҡлашыу маҡса­тында Татарстандың Аҡтаныш, Ҡазан  ҡала мәктәптәренән уҡытыу­сылар килде. Киләсәктә бындай тәжрибә уртаҡлашыу майҙансыҡ­тары дауам итер, тигән ышаныс­тамын.

Яңыраҡ ҡына Баймаҡ лицей-интернатында Урал аръяғы педагогтары өсөн ойошторолған “Мәға­риф – ул беҙ” асыҡ сараһында ҡат­нашып, Сибай ҡалаһы команда­һы булараҡ, өсөнсө урынды яулап ҡайттыҡ.

 

– Белеүебеҙсә, һеҙ етәкләгән коллектив ҡала мәктәптәре ара­һында тәүгеләрҙән булып стил­ләштерелгән эшлекле кейемгә күсте.

– Эйе, беҙҙең педагогтар кол­лек­тивының Өфө “Ағиҙел” дәүләт предприятиеһы махсус теккән бер­ҙәм формаһы бар. Был костюмды беҙ мотлаҡ рәүештә дүшәмбе һәм йома көндәрендә кейәбеҙ, сөнки беҙҙең мәктәптә был көндәр берҙәм форма көнө – линейка үткәрелә. Башҡа ваҡытта кейеү мотлаҡ түгел. Уҡытыусы тәүҙә бар яҡлап үҙе өлгө күрһәтергә тейеш, тигән фекер­ҙәмен. Беҙ уҡыусы­ларҙан берҙәм мәктәп формаһы талап итәбеҙ икән, уҡытыусылар ҙа уларға теләктәш­лек белдерергә тейеш.

 

– Эшегеҙҙә ҙур уңыштар юлдаш булһын! Әңгәмә өсөн ҙур рәхмәт. Артабан да һеҙгә оло еңеүҙәр, ҙур асыштар теләйбеҙ!

- Кәримә УСМАНОВА

Сибай ҡалаһы

Читайте нас: