Беҙҙе еңеү менән көтөгөҙ!

Быйылғы йыл илебеҙ өсөн еңелдән булманы. Ватаныбыҙҙың именлеге хаҡына етәкселек махсус хәрби операция башларға мәжбүр булды. Ололарҙың “Яңғыҙ ҡайғы ҡайғымы ни, илгә ҡайғы килмәһен”, тиеүе дөрөҫкә сыҡты. Илебеҙ тыныс булһа, күгебеҙ, күңелебеҙ тыныс – беҙ быны әле ныҡлап аңланыҡ.

Үҙҙәре теләп китте

Әлбиттә, бындай ваҡытта ирмен тигән кеше бер нисек тә өйҙә ҡала алмай. Беҙҙең республика халҡының ил­һөйәрлек хисе бик көслө. Баш­ҡортос­тандан ирекмәндәрҙән торған өс ба­тальондың яуға китеүе ошо хаҡта һөй­ләй. Улар аңлы рәүештә, үҙҙәре теләп китте.

Белеүебеҙсә, май аҙағында “Хәрби-диңгеҙ флотының диңгеҙ пехотаһы һәм махсус тәғәйенләнештәге ғәскәрҙәре ве­терандары” төбәк йәмәғәт ойошмаһы рәйесе Алик Камалетдинов социаль сел­тәрҙәрҙә Луганск Халыҡ Рес­пуб­ликаһында, Донецк Халыҡ Респуб­ликаһында һәм Украина биләмәһендәге махсус хәрби операцияла ҡатнашыу өсөн ирекмәндәрҙән башҡорт батальоны булдырыу тәҡдимен социаль селтәрҙәрҙә баҫтырҙы. Ул батальонды Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында 112-се Башҡорт кавалерия дивизияһы командиры булған Рәсәй Геройы, генерал-майор Миңлеғәле Шайморатов исеме менән атарға тәҡдим итте.

Башҡортостан Башлығы Радий Хәбиров ветерандарҙың был башлан­ғысын тулыһынса хупланы һәм Баш­ҡорт­остан батальондарын матди яҡтан тәьмин итеүҙә ярҙам итәсәген белдерҙе. Республиканың эшҡыуарҙары ла уларға ярҙам күрһәтеүгә ихлас ҡушылды.

Тәҡдим менән сыҡҡан төркөм шулай уҡ Рәсәй Оборона министрлығына рәсми мөрәжәғәт яҙҙы, республиканың бөтә ветеран ойошмалары ла тиерлек был башланғысты хуплап ҡабул итте. Ә инде ирекмәндәрҙе һайлап алыуҙы республиканың хәрби комиссариаттары башҡарҙы.

Башҡорт батальонына ғаризаларҙы башта меңдән ашыу кеше тапшыра, әм­мә уларҙың бөтәһе лә һайлап алыуҙы үтмәй. Хәрби стажы булған 50 йәшкә тик­лемге ир-егеттәр, контракт йәки хәр­би хеҙмәт юлын үткән, енәйәт яуап­лылығына тарттырылмаған, һаулығы, физик әҙерлекле һәм психологик яҡтан тотороҡло булған көслө заттар ғына кандидат булып яҙыла алды. Етди медицина комиссияһын һәм спорт нормативтарын үтәгәндән һуң, улар менән психологтар һәм хәрбиҙәр аралаша.

Халыҡтың күпләп килеүен күреп, Башҡортостандың ветеран десантсылары Рәсәй Федерацияһы Геройы Александр Доставалов исемендәге Башҡорт мотоуҡсылар батальонын булдырыу инициативаһы менән сыға. Икенсе ирекле батальон да тиҙ туплана.

Шулай итеп, бер-бер артлы Рәсәй Геройҙары исемен йөрөткән – генерал Шайморатов һәм Александр Доставалов исемендәге батальон яугирҙәре махсус операция үткән биләмәгә юлланды.

– Башҡорт батальоны составында булыу һәм “шайморатовсы” тигән ғорур исемде йөрөтөү минең өсөн ғорурлыҡ. Беҙ Башҡортостанды һәм Рәсәйҙе данлап, үҙебеҙҙең юлды һайланыҡ, – тип фекере менән уртаҡлашты “Поп” ҡушаматлы яугир.

Яугир рухы берләштерҙе

Көҙ иһә отставкалағы полковник Артур Йомағужин тәҡдиме менән Салауат Юлаев исемендәге халыҡ батальонын туплау башланды.

Салауат Юлаев исемендәге өсөнсө башҡорт ирекмәндәр батальонын ойоштороу буйынса йәмәғәт штабы начальнигы Ирек Рафиҡ улы Бикташев, уның ярҙамсыһы Алмас Урал улы Юлбарисов, батальон ирекмәне ҡатнашлығында уҙған матбуғат конференцияһында булырға насип итте.

– Ғөмүмән, эште башлап ебәреүгә отставкалағы полковник Артур Йома­ғужин ҙур көс һалды. Ул үҙе хәрби хәрә­кәттәрҙә бер нисә тапҡыр ҡатнашҡан, дәүләт наградаларына эйә. Беҙҙең республика Хөкүмәте эштә бик етди ярҙам күрһәтә. Улар беҙҙең барлыҡ мәсьә­ләләрҙе ваҡытында һәм тулыһынса хәл итергә тырыша. Ысынын әйткәндә, Хө­күмәтебеҙ шундай иғтибар бирер тип көтмәгәйнек. Улар үҙҙәренә оло яуап­лылыҡ алды һәм батальонға финанс йәһәттән ярҙам итә – кейем, ҡорал­ландырыу, ашатыу һәм башҡалар. Беҙ­ҙең егеттәр бик яҡшы кейенгән. Хәрби әҙерлек өсөн формалары уңайлы.

Был батальондың үҙенсәлеге шунда: ир-егеттәр бик етди әҙерләнгән. Добро­волецтарҙың 75 проценты Кавказда, Сүриәлә һәм башҡа урындарҙа хәрби сынығыу алған, төп өлөшө Эске эштәр министрлығында хеҙмәт юлы үткән. Шуға ла коллектив тәжрибәле. Яугир рухы менән һуғарылған, еңеү менән ҡайтырға тип ынтылған бик етди егеттәр йыйылған, – тине Ирек Бикташев.

Алмас Юлбарисов Салауат Юлаев исемендәге батальонды ойоштороу буйынса йәмәғәт штабы эше тураһында һөйләп үтте.

– Беҙҙең бурыс – егеттәр менән бәйләнеште өҙмәү, уларҙың бында ҡал­ған яҡын туғандарына, ата-әсәләренә ярҙам итеү. Донъя хәле төрлөсә, булышлыҡ талап ителгән мәлдәр була. Шуға ла улар менән бәйләнеш тотоп, хәлдәрен белеп торорға кәрәк. Яугир­ҙәргә гуманитар ярҙам, посылкалар әҙерләү һәм урынға алып барып еткереү кеүек эштәрҙе ойоштороу ҙа беҙҙең иңдә.

Бөгөн бик күп эшҡыуарҙар матди һәм аҡсалата ярҙам күрһәтә. “Салауат” хәйриә фонды ойошторолған. Унда күсерелгән аҡсаға егеттәргә кәрәк-яраҡ алалар, сөнки положение буйынса, мәҫәлән, резина итек ҡаралмаған, ә ундағы шарттарҙа ул кәрәк. Иглин райо­нынан умартасылар 620 килограмм бал бирҙе. Бер эшҡыуар 100 данаға яҡын йылы эске кейем алып килде. Тағы ла ошондай эшҡыуарҙар булыр. Бер апай ирекмән рәүешендә ярҙам итергә теләк белдерҙе. Бына шундай битараф булмаған яҡташтарыбыҙ күп, – тине Алмас Юлбарисов.

Белеүебеҙсә, 20 декабрҙә махсус хәрби операция урынына юлға сыҡҡан Салауат Юлаев исемендәге батальон тәғәйен урынға барып еткән.   

– Беҙ уларға, үҙ бурысын үтәп, иҫән-һау ҡайтыуҙарын теләйбеҙ. Улар бик яҡшы хәрби әҙерлек үтте, бының өсөн Росгвардия етәксеһе Виктор Васильевич Золотовҡа ҙур рәхмәт. Республика Хөкүмәте был батальонға артабан ярҙам күрһәтеүҙе, матди-техник тәьмин итеүҙе үҙ өҫтөнә ала, – тине Радий Хәбиров республика Хөкүмәтенең аҙналыҡ кәңәшмәһендә.

“Ситтә ҡала алмайым”

Салауат Юлаев исемендәге баталь­он­дың Стәрлетамаҡ, Ишембай, Сибай ҡалаларында, Белорет районының Сермән ауылында һәм Салауат райо­нының Малаяҙ ауылында вәкиллектәре асылғас, Сермән ауылы хакимиәте баш­лығы Айытбай Әйүпов менән бәйлә­нешкә инеп, “Һеҙ ниңә Сермәндә пункт асырға ҡарар иттегеҙ?” тип һораным.

– Ошо йүнәлештә эш башланғас, ойоштороусылар менән һөйләшеп, үҙебеҙҙә пункт асырға тәҡдим иттем. Егеттәребеҙ төрлө частарға тырым-тырағай киткәнсе, бер батальонда хеҙмәт итһә, яҡшыраҡ, тип уйлайым. Бер-береһенә терәк булырҙар. Пунктта барлыҡ шарттар бар, – тине Айытбай Зәбир улы.

Ысынлап та, Ватан яҙмышына битараф булмаған ир-егеттәребеҙҙең хәр­би операциянан ситтә ҡалмаясағы бил­дәле ине, шуға ла Айытбай Әйүповтың фекере дөрөҫлөгөн махсус хәрби операцияла булған яҡташыбыҙ ҙа раҫланы.

– Яҡташлыҡ алғы һыҙыҡта, окопта ҙур роль уйнай. Алышта кешеләр бөтөнләй башҡа төрлө, үҙ-ара ярҙам ҡулы һуҙырға, үҙҙәрен ҡорбан итергә һәм һуңғы телем икмәген бирергә әҙер. Хатта һәр кем алданыраҡ ярҙам итеп өлгөрөргә ынтыла.

Ҡалмыҡтарҙың һәм тываларҙың үҙ частары бар ине. Бер-береһенә таянып, бер-береһенә ярҙам иттеләр. Хәрби тәжрибәһе булғандар алыш барышында уларға үҙеңде нисек тоторға кәрәклеге тураһында һөйләне. Статистика шуны күрһәтә: уларҙың бер генә юғалтыуы ла юҡ! – тип фекере менән уртаҡлашты махсус операцияла ҡатнашҡан бер егет.

Эйе, халҡыбыҙ Рәсәйгә хәүеф яна­ғанда һәр саҡ дәррәү яуға күтәрелгән, бөгөн дә беҙ ошо хәлде күҙәтәбеҙ. Махсус хәрби операцияға киткәндәр араһында республика Хөкүмәте премьер-министрының беренсе урынбаҫары Азат Бадранов та бар.

– Беҙ тәүге тапҡыр һалдаттарыбыҙҙы Совет майҙанынан махсус хәрби операцияға оҙатабыҙ, Азат Шамил улының унда Шайморатов исемендәге ирекле батальон ротаһына замполит булып барыуы символик мәғәнәгә эйә. Был уның теләге ине. Әйләнеп ҡайтҡас, беҙҙең яугирҙәр генерал Шайморатов һәйкәленә киләсәк. Был урын изге, уның оло тарихы бар. Бында 1942 йылдың мартында Миңлеғәле Шайморатов республика етәкселегенә һуғышсыларҙы фронтҡа ебәрергә әҙер булыуҙары тураһында хәбәр итә. Ә бөгөн беҙҙең өсөн егеттәребеҙҙең унан иҫән-һау ҡайтыуы бик мөһим, – тине Радий Фәрит улы оҙатҡанда.

– Махсус хәрби операцияға үҙ теләгем менән барырға ҡарар иттем. Беҙҙе еңеү менән көтөгөҙ! – тине Азат Бадранов хушлашҡан саҡта.

БР Дәүләт Йыйылышы – Ҡоролтай депутаты, Башҡортостан Республи­каһының Адвокаттар палатаһы президенты Булат Йомаҙиловтың махсус хәрби операцияға китеүе күптәр өсөн көтөлмәгән хәл булды. Ул иһә был ҡарарын, конституцион бурысы һәм йөрәк ҡушыуы, тип аңлатты.

– Атайым Бөйөк Ватан һуғышы ваҡытында үҙ теләге менән фронтҡа киткән. Мин дә бөгөн ситтә ҡала алмайым. Был – минең конституцион бурысым, ул мине Ватанды һаҡларға, ил мәнфәғәттәрен яҡларға саҡыра. Мин – запастағы офицер, өлкән лейтенант һәм алғы һыҙыҡта булырға тейешмен, – тине ул.

Әйткәндәй, 28 декабрҙә Башҡорт­ос­тан Башлығы Радий Хәбиров Дон­бассҡа эш сәфәре барышында Миң­леғәле Шайморатов исемендәге батальон яугирҙәре менән осрашты. Республика етәксеһе уларҙың йәшәү шарттары менән танышты, шулай уҡ уңыш ҡаҙанған хәрбиҙәргә генерал Шайморатов орденын һәм Башҡортостан Башлығының Рәхмәт хатын тапшырҙы.

– Бөтә республиканан оло хөрмәт һүҙҙәрен ҡабул итегеҙ. Беҙ һеҙҙең өсөн бик борсолабыҙ һәм мотлаҡ ярҙам итәсәкбеҙ. Бөгөн Яңы йыл байрамдары алдынан нисек йәшәүегеҙҙе ҡарарға, үте­нестәрҙе тыңларға, һеҙгә, ғаилә­лә­регеҙгә кәрәкле ярҙам күрһәтергә килдек. Айырыуса шуны белегеҙ: ҡуйылған бурыстарҙы үтәгәндән һуң барығыҙҙы ла өйҙә көтәбеҙ. Артабан нисек йә­шәр­беҙ һәм эшләрбеҙ – бергәләп уйла­шырбыҙ. Әле иң мөһиме – яу мәлендә ярҙам итеү. Үҙегеҙҙе һаҡлағыҙ. Бары­ғыҙҙы ла көтәбеҙ, оло шатлыҡ менән ҡаршы алырбыҙ, – тип яугирҙәребеҙгә мөрәжәғәт итте Радий Хәбиров.

Миңлеғәле Шайморатов исемендәге батальон командиры иһә Радий Хәби­ровҡа бүлексәнең флагын тапшырҙы.

– Иң мөһиме – егеттәребеҙҙең – Миңлеғәле Шайморатов, Александр Доставалов һәм Салауат Юлаев исе­мендәге батальондарҙың, мобилизация­ланған егеттәрҙең нисек хеҙмәт итеүен ҡарау ине. Барыһында ла – ысын хәрби рух. Бүлексәләрҙе тәьмин итеү һәм хәрби хеҙмәткәрҙәрҙең ғаиләләренә ярҙам күрһәтеү мәсьәләләрендә булышлыҡты дауам итергә һөйләштек. Был бик мөһим. Әлбиттә, барыбыҙ ҙа егеттәребеҙ менән ғорурланабыҙ,  – тип уртаҡлашты Радий Хәбиров.

Һуғыш – уйын эш түгел, ошолай үҙ теләктәре менән Тыуған илебеҙҙе яҡ­ларға, яңынан баш ҡалҡытҡан нацизм­ды юҡ итергә киткән ир-егеттәребеҙ – бөгөнгө заман батырҙары. Беҙ улар алдында баш эйәбеҙ һәм бөтәһенең дә иҫән-һау, еңеү менән ҡайтыуын теләйбеҙ.

Радий ХӘБИРОВ, Башҡортостан Республикаһы Башлығы:

– Яугирҙәребеҙҙән оло ихтирам менән ҡайттым. “Доставаловтар”, “Шайморатовсылар”, республиканан мобилизацияланған егеттәр менән осраштыҡ. Рәсәй гвардияһы часта­рының береһендә булдыҡ, унда Салауат Юлаев исемендәге өсөнсө батальон ирекмәндәре менән һөйләштек.

 Яҡташтарыбыҙға иң кәрәкле әйберҙәр менән тағы бер гуманитар йөк алып барҙыҡ. Техника ла бар. Иң ҡәҙерлеһе — өйҙән килгән хаттар, туғандарының, яҡындарының посылкалары.

 Был егеттәр – беҙҙең геройҙар. Беҙ уларҙың һәр береһе менән ғорур­ланабыҙ. Яугирҙәребеҙ ҙә Башҡорт­остан менән ғорурланыуҙарын белдерҙе һәм республиканың барлыҡ халҡына сәләм еткереүҙе һораны.

Барыһының да өйҙәренә ҡайты­уын көтәбеҙ һәм еңеүҙән һуң бер­гәләп эшләйәсәкбеҙ, Башҡортостан һәм бөтә Рәсәй мәнфәғәте өсөн иңгә-иң терәп эшләйәсәкбеҙ, тип вәғәҙә итәбеҙ.

Рәмилә МУСИНА