Бер бөтөндөң ике яртыһы улар

Ишембай районының Ишем ауылында йәшәгән Гөлнара менән Ильяс Хәбировтар, йәш саҡтарында бер аҙна ғына осрашып өйләнешһә лә, 35 йыл уртаҡ һүҙле, бер уйлы булып ғүмер итәләр. Бөрйән һылыуы менән Ишембай егетен яҙмыш ҡайҙа осраштырған? Әңгәмәбеҙ уларҙың танышыу тарихынан башланды.

– Мәктәпте тамамлағас, Бөр­йәндә ветеринария лаборатория­һында эшләй башланым. Ситтән тороп белем алырға тигән ниәт менән документтарымды Өфөгә Ауыл хужалығы институтына алып барған ерҙән, ҡарарымды ҡырҡа үҙгәртеп, Наумовка ауыл хужалы­ғы техникумына тапшыр­ҙым. Шулай студент булып киттем.

Яңы йылдан һуң ҙур сумка тейәп, уҡыу йортона юлландым. Мине Стәрлетамаҡ педагогия инс­титутында уҡыған класташ әхирә­тем оҙата барҙы. Стәрлетамаҡтан Наумовка яғына автобусҡа ул­тырғас, бер нисә егеттең беҙҙең яҡҡа ҡарап йылмайып нимәлер һөйләшкәненә иғтибар иткәйнек инде. Автобустан төшөп йәйәү китеп барһаҡ, баяғы егеттәр беҙҙе ҡыуып тотто ла, “Ҡайҙа, ҡыҙҙар, сумкағыҙҙы күтәрешәйек”, – тип йөгөбөҙҙө алды.

Егеттәр мин барған ауыл хужа­лығы техникумында уҡый булып сыҡты. Улар араһында буласаҡ тормош иптәшем дә бар ине. Шуныһы ныҡ иҫтә ҡалған: һөй­ләшеп килгәндә уға хатта күтәре­леп ҡарарға ла оялдым. Шулай ҙа уның ҡуян бүректә булыуы хәтергә уйылған.

Иртәгәһенә техникумда “Хәлдә­рең нисек?” тигәнгә әйләнеп ҡара­һам, Ильяс тора. Аҙаҡ минең тәнә­фескә сығыуымды көтөп тора башланы. Шунда һөйләшәбеҙ ҙә ҡабат дәрескә инеп китәм. Береһендә: “Адресыңды әйт, әтеү дәресеңә индермәйем”, – тип ныҡышҡас, тиҙ генә әйттем дә йүгереп кереп тә киттем. Ул блокнотына яҙып алды.

Бер нисә көндән Бөрйәнгә юлландым. Ильяс адресты дөрөҫ яҙ­маһа ла, миңә хаты килеп етте. Артабан арабыҙҙы хаттар бәй­ләне. Элек бөгөнгө һымаҡ һөйлә­шергә телефон булманы бит. Март айында йәнә сессияға бар­ҙым. Ильяс менән икебеҙ ҙә был кү­решеүҙе һағынып көткәйнек. Бер аҙна шулай көн һайын осрашып йөрөнөк, кино-концерттар ҡара­ныҡ. Бер көн ул: “Әйҙә, беҙ­ҙең яҡты ла күрерһең”, – тип мине апа­һына Петровск ауылына саҡырҙы. Апаһын ғына түгел, Ишемдә йәшәгән әсәһен дә ҡайтып күрҙек. Буласаҡ ҡәйнәм эште ҡыҫҡа тотто. “Апрелдә һоратырға барабыҙ”, – тип әйтеп оҙатты. Мин 1 апрелдә ауылыма ҡайттым, 13 апрелдә һоратырға килеп төштөләр. Шунда никах та уҡыттыҡ, туйҙы июлдә үткәрҙек. Ана шул ваҡыттан хәҙер 36-сы йыл мин – Ишем килене”, –тип өйләнешеү тарихтарын һөй­ләне Гөлнара Ғилметдин ҡыҙы.

Борондан малайҙарға атай нигеҙендә донъя көтөү, нәҫел ебен дауам итеү хас. Был йоланы Хәбировтар ҙа үтәй һәм йәш ғаилә Ишемдә төпләнә. Гөлнара ханым 34 йыл ҡәйнә менән бер йортта ғүмер иткән уңған килен дә!

– Йәш сағында ҡәйнәм беҙгә донъя көтөргә лә өйрәтте. Ситтән тороп техникумда уҡыған сағымда, “уҡыуыңды ташлама” тип баламды ла ҡарашты. Уға рәхмәтлемен, тәүге көндән үҙ ҡыҙы һымаҡ яҡын күреп торҙо, һис ҡасан һүҙ тейҙер­мәне, – тип хәҙер инде мәрхүм ҡәйнәһенә рәхмәтен дә әйтергә онотманы.

“Изгелек ерҙә ятып ҡалмай” тигәндәре бик хаҡ. Заманында ҡәй­нә кеше киленен күтәрһә, ҡартлығы килгәс, үҙе улы менән килененән изгелек күрә. Гөлнара Ғилметдин ҡыҙы бер осорҙа түшәктә ятҡан әсәһен дә, ҡәйнәһен дә ҡарай. Улар икеһе лә 90 йәштән үтеп мәрхүм була.

– Әсәйем 95 йәшкә яҡынлаш­ҡанда яҡты донъянан китте. Матур итеп һуңғы юлға оҙаттыҡ. Кейә­үенә, миңә рәхмәттәрен әйтеп, ри­за булып йәшәне. Уның кәңәштәре, һүҙҙәре һәр ваҡыт хәтерҙә. “Сей тирегә ут ҡапмай, сабыр бул”, – тип ҡабатларға яратты. “Оло ке­шегә ҡаршы һүҙ әйтмә”, тип оло­ларҙы хөрмәтләргә лә бала саҡтан һеңдереп үҫтерҙе. Ҡәҙерле кешем­дең арҡамдан яратып алған ва­ҡыттарын әле бигерәк һағынам, – тине, күңеле тулып, Гөлнара Ғил­метдин ҡыҙы. – Йәштәргә теләгем – әсәйҙәренең кәңәштәрен тыңла­һындар, тормош күргән ололар, балаларына яҡ­шы булһын, тип әйтә. Иҫән саҡтарында ҡәҙер-хөрмәт күрһәтһендәр.

Бер аҙна ғына осрашып өйлә­нешһәләр ҙә, бер бөтөндөң ике яртыһы булып сыға Гөлнара менән Ильяс Хәбировтар. Тормош иптәшенән уңа Бөрйән ҡыҙы. Ире ғүмер буйы ғаиләһенең ҡалҡаны, һаҡлаусыһы, яҡлаусыһы була. Колхоз осоронда бригадир булып эшләй, һуңынан һаҡ хеҙмәтенә эшкә күсә. Бергәләп ике ул үҫте­реп, аяҡҡа баҫтыралар. Өлкәне Илшат, ғаилә ҡороп, кәләше менән үҙҙәре ике ҡыҙға атай һәм әсәй. Кесеһе Илфат быйыл өйләнгән.

Гөлнара Ғилметдин ҡыҙы ла – үҙенең ипле, кешеләргә ихтирамлы холҡо менән ауылда күп­тән үҙ кеше. Ул ғаилә усағын һаҡ­лаусы өлгөлө әсәй, ҡатын ғына түгел, хәҙер инде 30 йылдан ашыу ауылда клуб мөдире вазифаһын да яуаплы башҡара “Хеҙмәтемде яратам, миңә халыҡ менән эшләү оҡ­шай”, – ти ул. Замандашы­быҙҙың байтаҡ йылдар йәмәғәт эшен алып барыуы, Ишем ауылының старос­таһы булыуы ла уның һүҙҙәренә ҡеүәт. Был йәһәттән дә тормош иптәшенең, ауылдаштарының терәк-таянысын тоя ул. Әлеге мәлдә ауылдаштар күмәкләшеп махсус хәрби операцияла ҡатнаш­ҡан егеттәргә посылкалар әҙерләй.

– Ауыл халҡының берҙәм булыуы менән Ишем оҡшай. “Килен, еңгәй” тип үҙ итеп торғастар, кү­ңелгә рәхәт. Тәүге йылдарҙа Бөр­йәнде һағына торғайным. Шуны күреп, үҙе лә Әрмет ауылынан килен булып төшкән ҡәйнәм: “Тыуған ерҙән төшкән ер яҡыныраҡ була бит ул”, – тип йыуата ине. Ысынлап та, шулай булып сыҡты. Хәҙер ҡайҙалыр ҡунаҡҡа китһәм дә Ишемде һағынып ҡайтам. Ғүме­рем­дең ҙур өлөшө ошо ауылда үтте бит, – тине ул.

Ә инде тормош юлынан бергә үтергә бер-береһенә вәғәҙә биргән парҙарға Хәбировтарҙың теләге – “Берең ут булғанда, икенсең һыу булыу, шул ваҡытта тормош карабығыҙ талғын ағыр”, – ти улар.

Резеда ШӘҢГӘРӘЕВА