Был енәйәттәр тураһында шымырға ярамай

19 февралдә Башҡортостандың Йәмәғәт палатаһында украин неонацистары енәйәте буйынса Халыҡ-ара йәмәғәт трибуналы докладының презентацияһы уҙҙы.

Модератор булып Башҡортостан Йәмәғәт палатаһы рәйесе урынбаҫары, Рәсәй Федерацияһы Йәмәғәт палатаһы ағзаһы, Рәсәй хәрби-тарихи йәмғиәтенең Башҡортостандағы төбәк бүлексәһе етәксеһе, Өфө дәүләт фән һәм технологиялар университетының Тарих һәм дәүләт идаралығы институтының Рәсәй тарихы, тарихнамә һәм сығанаҡтарҙы өйрәнеү кафедраһы мөдире Рәмил Рәхимов сығыш яһаны.

– Бөгөн беҙ был докладты ни өсөн презентациялайбыҙ? Йәмғиәт беҙҙең яугирҙәрҙең үҙ бурыстары булғанға махсус хәрби операцияла йөрөй тип уйламаһын өсөн. Улар нацизмға ҡаршы көрәшә һәм Украинаның тыныс, бер ниҙә лә ғәйепһеҙ граждандарын күпләп язалаған һәм үлтергән кешеләргә ҡаршы көрәшә, сөнки улар үҙ ерҙәренән китергә теләмәй, Рәсәй ғәскәрҙәренең килеүен көтә. Был хәлде күрһәтергә, уны документаль рәүештә теркәргә кәрәк.

Яҙма һәм видео материал доклад өсөн башлыса ДХР һәм ЛХР халҡы тарафынан, ғүмеренә хәүеф янаған ут аҫтында, миналы биләмәләр аша йыйыла.

Яңы материалдар Рәсәй Йәмәғәт палатаһының мәғлүмәт сығанаҡтарында өс-дүрт көн һайын асыҡ ҡулланылышта баҫыла.

Хәҙер дошмандың тар-мар ителеүе аңлашыла, улар һөйләшеүҙәр алып барырға тырыша һәм әле, көтмәгәндә, тыныс граждандарға ҡарата бер ниндәй ҙә енәйәт ҡылынмаған, бер кем дә зарланмай, барыһы ла яҡшы, тип белдерә. Әммә был дөрөҫ түгел. Ни өсөн документтар, ни өсөн шаһитлыҡ кәрәк? Тарихтың дөрөҫлөгөн күрһәтеү өсөн. Әлбиттә, был бик ауыр материал, ҡурҡыныс фотолар һәм, ғөмүмән, яҙылғандарҙы уҡыуы ауыр, ысынында йөрәк ҡанһырай, әммә был дөрөҫлөктө белергә кәрәк, – тип билдәләне Рәмил Рәхимов.

Сараға махсус хәрби операция яугирҙәре, республика Мәҙәниәт министрлығының, ветерандар ойошмаларының, Мәғариф һәм фән министрлығының Республика Хәрби Дан музейының вәкилдәре, Башҡортостандың Йәмәғәт палатаһы ағзалары, Киң мәғлүмәт саралары хеҙмәткәрҙәре саҡырылды.

Республика Хәрби Дан музейы директоры Илшат Үтәев Башҡортостан мәҙәниәт учреждениеларында махсус хәрби операция темаһының нисек сағылдырылыуы хаҡында һөйләне.

Ул, мәҙәниәт өлкәһе, бөтә республика кеүек үк, үҙ эшен заман талаптарына ярашлы үҙгәртеп ҡорҙо, тип билдәләне. Республика музейҙарында 80-дән ашыу экспозиция һәм күргәҙмә булдырылған, 1500-ҙән ашыу экспонат йыйылған. Күргәҙмәләр, экспозициялар һәм Рәсәй Геройҙарына арналған мөйөштәр эшләй.

– Тарих бөгөн барлыҡҡа килә һәм һаҡлана. Хәҙер үк хәрби хеҙмәткәрҙәрҙең шәхси әйберҙәрен, улар тураһында мәғлүмәтте, һуғыш урындарынан үҙенсәлекле әйберҙәрҙе дәүләт һаҡлауына ҡабул итергә кәрәк. Махсус операция тамамланғандан һуң быны эшләү ҡатмарлыраҡ буласаҡ. Был мәсьәлә буйынса беҙ шулай уҡ федераль һәм яңы биләмәләр музейҙары менән әүҙем эшләйбеҙ, – тип билдәләне Илшат Үтәев.

Рәсәй мәҙәниәт Министрлығының методик тәҡдимдәре нигеҙендә республика хәрби дан музейы махсус хәрби операция экспозицияһын булдырыуға әҙерләнә. Уны 2025 йылдың июнендә армия уйындары көндәрендә асыу планлаштырыла. Әлеге ваҡытта дизайн-проект булдырылған, финанслау билдәләнгән, экспонаттар йыйыла. Махсус хәрби операция залы 1897 йылдан алып бөгөнгө көнгә тиклем мәғлүмәтте аса.

– Мәҙәниәт учреждениелары отпускыла булған, запасҡа ебәрелгән хәрби хеҙмәткәрҙәрҙе әүҙемерәк йәлеп итергә тейеш. Был беҙҙең килеүселәргә хәрби ваҡиғаларҙың шаһиттарынан туранан-тура мәғлүмәт алырға, шулай уҡ хәрбиҙәрҙең үҙҙәрен социалләштерергә мөмкинлек бирәсәк, – тип өҫтәне спикер.

9 майҙа ил Бөйөк Еңеүҙең 80 йыллығын билдәләй. Музей мөһим датаны байрам итеүгә әҙерләнә, музей экспозицияларын яраштыра, тематик күргәҙмә проекттары һәм саралары булдыра.

 Украина неонацистарының енәйәттәр буйынса халыҡ-ара йәмәғәт трибуналы доклады 2022 йылда Рәсәй Федерацияһының Йәмәғәт палатаһында халыҡ-ара конференция барышында Рәсәй һәм сит ил хоҡуҡ һаҡлаусылары, журналистар һәм юристар тарафынан ойошторола. Әлеге ваҡытта уның составына донъяның 30-ҙан ашыу иленең граждандар йәмғиәте вәкилдәре инә. Әлеге ваҡытта халыҡ-ара трибунала хәрби хәрәкәттәр зонаһында 1000-дән ашыу зыян күреүсене һәм украин енәйәттәренең шаһиттарын һорау ала.

Докладта украин неонацистарының енәйәттәренә бәйле Халыҡ-ара йәмәғәт трибуналы доклады тарафынан йыйылған зыян күреүселәрҙең һәм Украина Ҡораллы көстәре тарафынан Селидово ҡалаһының тыныс граждандарын күпләп атып үлтереү шаһиттарының күрһәтмәләре бирелә. Доклад авторы – украин неонацистарының енәйәттәр буйынса Халыҡ-ара йәмәғәт трибуналы рәйесе, РФ Йәмәғәт палатаһының Йәмәғәт контроле һәм граждандар мөрәжәғәттәре менән эшләү буйынса комиссияһы рәйесенең беренсе урынбаҫары Максим Григорьев.

2024 йылдың 17 декабрендә был докладтың презентацияһы Мәскәүҙә, “Риа Новости”ла үткән.

Доклад, шулай уҡ шул уҡ исемле күргәҙмә материалдары сайтта урынлаштырылған:

(Подробнее ), ОП РФ доклад.pdf, , презентация Утяев И.И. СВО в учреждениях культуры (1) (1).pdf  

Рәмилә Мусина фотолары.