Олоғая барған һайын кеше күберәк тәжрибә, аҡыл йыя. Аҡыл туплау өсөн ғүмер буйы уҡырға, анализ яһай белергә, һәр аҙымыңды уйлап баҫырға өйрәнергә тура килә.
Аҡыллы булыу өсөн мотлаҡ ошо ғәмәлдәрҙе тормошҡа ашырырға кәрәк:
* тәжрибә үҙләштерегеҙ һәм уны арттыра барығыҙ;
* һорауҙар бирергә һәм уларға яуап алырға өйрәнегеҙ;
* ашыҡмағыҙ, уйлағандан һуң ғына фекерегеҙҙе белдерегеҙ;
* түҙемле булығыҙ, етешһеҙлектәрегеҙҙе танығыҙ. Аҡыллы кешеләр етешһеҙлектәрҙе үҙендә күрә, аҡылһыҙҙар үҙ кәмселеген дә башҡаларға ауҙара;
Көсөргәнеште йомшартығыҙ. Кешенең баш мейеһенә ваҡыты-ваҡыты менән ял кәрәк. Әгәр ҙә өйөгөҙгә ҡайтҡандан һуң үҙегеҙҙә ҡыл өҙөрлөк тә көс-хәл тоймаһағыҙ, бер ни эшләргә лә теләгегеҙ юҡ икән, бының өсөн үҙегеҙҙе ғәйепләмәгеҙ. Кеше мейеһе туҡтауһыҙ бойороҡтарҙы үтәргә тейеш түгел бит. Уға ла ял, эшмәкәрлегендә тәртип урынлаштырырға, маҙалаған мәғлүмәттән ҡотолорға кәрәк.
Ялған йомартлыҡ зарарлы. Кешегә ярҙам итергә ашығыуҙың кире яҡтары ла бар. Һәр кем үҙ проблемаһын үҙе хәл итергә өйрәнергә тейеш. Ҡытыршылыҡ һәм ҡаршылыҡтарҙы еңә белгән кеше генә үҫешәсәк.
Ваҡсыллыҡтан өҫтөн бул. Кемдең-кем булыуы ваҡ ҡына тойолған мәсьәләләрҙә яҡшы күренә. Уның тәүҙә йомарт, киң күңелле, алсаҡ, яҡты йөҙлө булып тойолоуы мөмкин, әммә йылына бер тапҡыр булһа ла ваҡсыллығы көндәлек ваҡ-төйәктәрҙә мотлаҡ сағылыр.
Идара итә бел. Һәр хәл-ваҡиғаның, күренештең башланғысы була. Мәҫәлән, бер йыуылмаған тәрилкә эргәһенә башҡаларын да өйһәң, бысраҡ һауыт-һаба өйөмө хасил булыр. Бер сүп ташланған урында, күп тә үтмәй, сүмәлә барлыҡҡа килеүе ихтимал. Шуға күрә һәр насар, кире күренештең башланғысын ваҡытында күрә һалып, уны тамырынан бөтөрөргә кәрәк. Ҡар өйөмөнә ҡарағанда, бер ҡар бөртөгөнөң тиҙерәк иреүен һәр кем белә.
Юғалтыуҙарҙы кисерергә өйрән. Донъяла яҡындарҙы, ҡәҙерле әйберҙәрҙе юғалтыуы ауыр, әммә бындай ҡайғы-борсолоуҙарҙан азат булыу мөмкин түгел. Нисек тә кисерештәргә артыҡ бирелмәй, түҙемлек менән үткәрергә тырышырға кәрәк. “Сабырлыҡтың төбө – һары алтын”, тигән боронғолар ҙа. Иртәгә күңелһеҙлектәр, борсолоуҙар артта ҡалыр, донъя тағы ла яҡтырғандай, йәмләнгәндәй тойолор.