Ялған дарыуҙарҙан ҡотолоу юлы бар

Белгестәр фекеренсә, ҡулла­ныу­сы­ны ялған препараттарҙан ара­лау маҡ­сатында башҡарылған был сара дарыу баҙарында тәртип урынлаш­тырырға, кешеләрҙе да­уалауҙың тәьҫирлеген арттырыуға булышлыҡ итәсәк.

Ағымдағы йылдың 1 июленән 12 нозология буйынса дарыу препараттары хәрәкәте һәм улар менән башҡа­рылған операциялар субъекттары тура­һындағы мәғлү­мәтте Дарыу препараттары хәрә­кәтен мониторинглау федераль дәүләт системаһына индереү мот­лаҡ буласаҡ. 2020 йылдың башынан иһә Дарыу препараттары хәрәкәтен мониторинглау мәғлү­мәти системаһына ҡушылмаған ойошмалар һәм шәхси эшҡыуар­ҙар маркировкаланған препа­рат­тарҙың әйләнешен тәьмин итә алмаясаҡ.

Унан тыш, мәғлүмәттәр дарыу препараттары хәрәкәте мониторинг систе­ма­һына ваҡытында ин­де­релмәгән йәки дөрөҫ мәғлүмәт­тәр бирелмәгән осраҡта; марки­ров­каланмаған тауарҙарҙы сауҙа итеү маҡсаты менән һаҡлаған, ташыған, шулай уҡ улар менән сауҙа иткән осраҡ­та штрафтар системаһы ҡаралған.

Был юҫыҡта башҡарылған эште штраф санкцияларына еткермәҫ өсөн 1 июндән Башҡортостандың Һаулыҡ һаҡлау министрлығы тарафынан проектты тормошҡа ашырыуҙың төрлө этаптары буйынса мониторинг яһала.

Әйткәндәй, был мәсьәлә 13 июн­дә баш ҡалала уҙғарылған күсмә “Һаулыҡ сәғәте”ндә лә тикшерелде. Башҡортос­тан Башлығы вазифаһын ваҡытлыса башҡа­рыусы Радий Хәбиров фармацевтика һәм медицина ойошмалары ме­нән мәғлүмәти эште көсәйтеү­ҙең, уларҙың мониторинг система­һына күсеүен контролдә тотоуҙың көнүҙәк­леген билдәләне.

– Был тема бик мөһим, сөнки ке­шеләрҙең һаулығы, уларҙың хә­үеф­һеҙлеге менән бәйле, – тип һыҙыҡ өҫтөнә алды республика етәк­сеһе. – Беҙҙең илдә препарат­тарҙы маркировкалау буйынса эш Рәсәй Президенты Владимир Пу­тиндың күрһәтмәһенә ярашлы баш­ҡарыла. Яңылыҡтың төп маҡ­са­ты – халыҡты ялған дарыуҙар­ҙан һаҡлау, сифатһыҙ, контрафакт препараттарҙы әйләнештән сығарыу.

Күҙаллауҙарынса, тиҙҙән һәр кеше смартфон йәки дарыухана­ла­ғы сканер ярҙамында препарат­тың легаль икәнле­ген тикшерә ала­саҡ. Махсус идентификация күрһәткестәре дарыуҙың икенсел (ҡулланыу) төргәгендә күрһәте­ләсәк.

Быйыл маркировкалау ҙур сы­ғымлы нозологиялар исемлеген­дәге дарыуҙар өсөн 1 октябрҙән мотлаҡ индерелһә, 2020 йылдың 1 ғинуарынан маркиров­каланған препараттар буйынса барлыҡ мәғлүмәттәрҙе тапшырыу мот­лаҡҡа әүереләсәк.

Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, ялған да­рыуҙар менән сауҙа итеү беҙҙең илдә генә тү­гел, донъяла ла киң таралған. Табыш­лылыҡ йәһәте­нән, наркотик менән ҡоралдан ҡа­ла, бизнестың был төрө өсөнсө урында тора. Әлбиттә, һәр илдә төрлө яза саралары ла ҡаралған. Мәҫә­лән, Мысырҙа, Сәғүд Ғәрәбс­танында, Һиндостанда ялған препарат яһаған өсөн үлем язаһына тарттыралар.

Айҙар МУСИН, баш ҡаланың 21-се клиник дауаханаһының мәғлүмәти технологиялар бүлеге начальнигы:

– Маркировкалау системаһының төп үҙенсәлеге шунда: етештереүсе һәр дарыу ҡабында Data Matrix кодын баҫтыра һәм уны дарыу препараттары хәрәкәтен мони­торинглау системаһында теркәй. Дәү­ләт, үҙ сиратында, компания ниндәй дарыуҙы ниндәй күләмдә етештергәнен белеп тора. Препараттар заводтан дистрибью­терға оҙатыла, был системала күренә. Дауаханала, дарыуханала препараттар ҡабул ителгәндә, һәр ҡап шулай уҡ сканерлана, теркәлә. Дауахана бү­лектәрендә фәҡәт тикшереү үткәрелгән дарыуҙар ғына ҡулланыла, шулай итеп, әйләнешкә ялған дарыу эләгеү ихтималлығы бөтөрөлә. Дөйөм алғанда, препараттың етеште­реүсенән алып ҡулланыусыға тиклем юлы контроль аҫтында була. Был, үҙ сиратында, дарыуҙарҙың икенсел ба­ҙарын да юҡҡа сығарасаҡ, сөнки маркиров­каланған препараттарҙы икенсе тапҡыр һатыу мөмкин булмаясаҡ. Унан тыш, дәүләт ниндәй дарыуҙар етерлек, ә ниндәйҙәре артыҡ икәнлеген күрәсәк, күпме препарат заводта етештерелгәнлеге, күпмеһе складҡа һәм дарыуханаларға барып еткәнлеге беленәсәк.

Кодты яһау бик ҡатмарлы. Ул ике өлөшкә бүленгән: тауарҙы идентификациялау коды һәм тикшереү коды, йәғни криптоҡойроҡ. Һуңғыһын дарыу препараттары хәрәкәтен мониторинглау системаһының операторы – Алдынғы технологиялар үҫеше үҙәге булдыра. Препарат тураһындағы мәғлүмәтте системанан алып та, мөхәррирләп тә булмай.

Башҡортостан проектҡа 2017 йылдың аҙа­ғын­да ҡушылды. 21-се ҡала клиник дауаханаһы был йәһәттән БР Һаулыҡ һаҡлау министрлығының Компетенция үҙәгенә әүерелде һәм беренселәрҙән булып проектты башынан аҙағынаса өйрәнде, ҡуллана башланы. Компетенция үҙәге консультация, методик ярҙам күрһәтә, системаға ҡушылыуҙың төрлө этаптарында хаталарҙы төҙәтергә ярҙамлаша, төрлө төбәктәге белгестәр менән тәжрибә уртаҡлаша, өйрәтеү өсөн махсус семинарҙар ойоштора, рәсми сайтта норматив базаны тулыландыра.

Әлеге көндә Башҡортостандың барлыҡ дауалау учреждениелары дарыу препараттары хәрәкәтен мониторинглауҙың федераль дәүләт система­һында теркәлде, өйрәнеү процесы бара. Ҡайһы бер учреждениелар барлыҡ этаптарҙы үтеп, мар­ки­ровкаланған препараттар менән эшләй башланы ла.