“Был ерҙәрҙә тамырыбыҙ тәрән”
Башҡортостан Республикаһының 100 йыллығына һәм “Каруанһарай” Ырымбур өлкәһе башҡорттары ҡоролтайы” ижтимағи хәрәкәте төҙөлөүгә 30 йыл тулыуға арналған юбилей тантаналарын милләттәштәребеҙ өлкә үҙәгенең иң матур урындарының береһе – “Милли ауыл” мәҙәни комплексында үткәрҙе.
Ырымбур – ул аҫаба башҡорттар ере. Был төбәктән сыҡҡан шәхестәр һанап бөткөһөҙ. Ә инде Башҡортостан автономияһына бәйле ваҡиғаларҙың тап ошо ҡалала барыуы барыбыҙға ла мәғлүм. Бөгөнгө байрамда Ырымбур башҡорттары автономия бишегендә тирбәлгән яҡташтарының исемдәрен оло бер ғорурлыҡ менән яңғыратып әйтте: Сәғит Мерәҫов, Мөхәмәтхан Ҡулаев, Аллабирҙе Йәғәфәров, Кәрим Иҙелғужин...
Башҡорт тарихында тәрән эҙ ҡалдырған Ырымбур ере тураһында яҡташыбыҙ, Башҡортостандың халыҡ шағиры Рауил Бикбаев: “Был ерҙәрҙә тамырыбыҙ тәрән, Ырыу-шәжәрәбеҙ боронғо. Күпме иҫтәлектәр һаҡлайһың һин Башҡорт тарихынан, Ырымбур!” тип яҙғайны. Бөгөн дә рухлы, тыуған еренә тоғро башҡорттарҙы берләштергән Ырымбурҙа “Ырымбурлыҡ кәрәк беҙгә! Ырымбурға беҙ кәрәк!” тигән шиғыр юлдары яңғырай. Уны шағирә Нәфисә Смаҡова яҙған.
Ырымбурҙар бынан өс тиҫтә йыл элек, илебеҙ сәйәсәтендә, илебеҙ ҡоролошонда ҙур үҙгәрештәр барған ваҡытта, 1989 йылдың 10 июнендә, башҡорттарҙың тәүге милли ойошмаһын, “Каруанһарай” Башҡорт мәҙәни-ағартыу йәмғиәтен төҙөй. Хәҙер был йәмғиәт “Ырымбур өлкәһе башҡорттары ҡоролтайы” исеме менән йөрөй, 13 ҡала һәм район ҡоролтайҙарын берләштерә.
Байрам сәхнәһенән рәсми делегациялар вәкилдәре: вице-губернатор, эске сәйәсәт буйынса Ырымбур өлкәһе хөкүмәте урынбаҫары вазифаһын ваҡытлыса башҡарыусы Олег Димов, Башҡортостан Республикаһы мәҙәниәт министры урынбаҫары Айгөл Хәсәнова, Ырымбур өлкәһе Закондар сығарыу Йыйылышының милләттәр, йәмәғәт берләшмәләре һәм дини ойошмалар буйынса комитеты рәйесе Наҙыр Ибраһимов, Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайынан президиум ағзаһы Ғаяз Зарипов, башҡарма комитет ағзаһы Радик Мырҙағәлиев, Ырымбур ҡала хакимиәте башлығы Дмитрий Кулагин, Көйөргәҙе районы хакимиәте башлығының социаль сәйәсәт буйынса урынбаҫары Римма Ғөбәйҙуллина, Башҡортостандың башҡорт ҡатын-ҡыҙҙары йәмғиәте рәйесе урынбаҫары Илүзә Ғәйнуллина, “Каруанһарай” Ырымбур өлкәһе башҡорттары ҡоролтайы” ижтимағи хәрәкәте башҡарма комитеты рәйесе Йәғәфәр Яманһарин, халыҡты ихлас тәбрикләп, әүҙем ҡоролтайсыларыбыҙға Маҡтау грамоталары, Рәхмәт хаттары тапшырҙы.
Башҡортостан мәҙәниәт министры урынбаҫары Айгөл Хәсәнова Ырымбур ҡалаһының “Туҡ-Соран” эстрада-фольклор төркөмөнә (етәксеһе Илшат Нәҙерғолов) башҡорт думбыраһын бүләк итте. Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы президиумы ағзаһы Ғаяз Зарипов Ырымбур өлкәһе башҡорттары ҡоролтайына (рәйесе Йәғәфәр Яманһарин) башҡорт тирмәһенә сертификат тапшырҙы. Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы байрам үткәреүгә матди ярҙам да индерҙе.
Өлкә ҡоролтайының иң әүҙем ағзалары, ветерандары – Альберт Ибраһимов, Фәнил Ишбулатов, Ғәфүр Моратов, Марат Сарбаев, Гөлйемеш Мәмбәтовалар Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайының “Ал да нур сәс халҡыңа!” миҙалы менән бүләкләнде. Шулай уҡ Рәйсә Сарбаева һәм Фәймә Аҡдәүләтова Башҡортостан Республикаһының Башҡорт ҡатын-ҡыҙҙары йәмғиәтенең “Ҡатын-ҡыҙ – милләт әсәһе” миҙалына лайыҡ булды.
Йәмғиәттең был юғары наградаһы ХХ быуаттың билдәле башҡорт ҡатын-ҡыҙы Рәбиға Ҡушаева исемен йөрөтә.
Йыр-моң гөрләп торҙо байрамда. Халыҡ кинәнеп ҡарарлыҡ бай йөкмәткеле тамаша әҙерләнгәйне. Концерт программаһын Стәрлетамаҡ театр-концерт берләшмәһе асып ебәрҙе. Артабан сәхнә өлкәбеҙҙең төрлө төбәктәренән килгән йыр-бейеүгә маһир булған яҡташтарыбыҙға бирелде.
Ут күршеләребеҙ – Көйөргәҙе районынан бик күп милләттәштәребеҙ ҡатнашты был байрамда. Район башлығының социаль сәйәсәт буйынса урынбаҫары Римма Ғөбәйҙуллина етәкселегендәге делегация менән беҙ күптәнге таныштарбыҙ, дуҫтарбыҙ, тип әйтһәк тә, яңылыш булмаҫ. Район хакимиәтенең мәҙәниәт бүлеге начальнигы Рәғиҙә Нафиҡова, район мәҙәниәт йорто директоры Зөлфиә Эйтерник менән көнөнә бер нисә тапҡыр телефон аша аралашып, кәңәшләшеп-килешеп ойошторолған сараға көйөргәҙеләрҙең артистары ла, күргәҙмәләрҙе ойоштороусылар ҙа, оҫталыҡ дәрестәре биреүселәре лә килеп етте. Улар ҡорған ике тирмәнең береһе башҡорт этнографияһына һәм көнкүрешенә бағышланһа, икенсеһе мәртәбәле ҡунаҡтарҙы һыйланы.
Ырымбур өлкәһе башҡорттары ҡоролтайы һәм Медногорск ҡалаһы башҡорттары ҡоролтайҙары тирмәһендә милли аштар әҙерләнде, сәхнә оҫталарына ҡунаҡсыллыҡ күрһәтелде. Юл алыҫлығына ҡарамай, Башҡорт байрамына тирмә алып килгән Медногорск ҡалаһы башлығы Садовенко Дмитрий Владимировичҡа айырым рәхмәтебеҙҙе еткерәбеҙ.
Өфө ҡалаһынан был байрамдың уртаһында матурлыҡ өләшеүсе Гөлгөнә һәм халҡыбыҙҙың данлы музыка ҡоралы – ҡумыҙҙы донъя кимәлендә танытыусыларҙың береһе Башҡортостандың халыҡ артисы Миңлеғәфүр Зәйнетдиновтар ҙа ҡатнашты. Күҙҙең яуын алырлыҡ ҡатын-ҡыҙ биҙәүестәре, ҡумыҙҙың ниндәй генә төрө булмаған был күргәҙмә эргәһенән кеше өҙөлмәне.
Шуныһы ҡыуаныслы: донъяны биҙәргә теләгән ижадсылар һәр заманда ла булған һәм бөгөн дә кәмемәй, тимәк, матурлыҡ арабыҙҙа йәшәй.
“Милли ауыл”дың һоҡланғыс фонтаны урғылған урындан йыраҡ түгел башҡорт ҡымыҙы оҫталары теҙелгән. Улар Башҡортостандың Әбйәлил һәм Хәйбулла райондарынан алыҫ араларҙы яҡынайтып килеп еткәндәр. “Ҡымыҙҙары шул тиклем тәмле, әсе лә түгел, эскәндән-эске генә килеп тора!” – тип һөйләшеүҙәр ишетелә.
Әйтергә кәрәк, был йыйында спиртлы эсемлектәр тураһында һүҙ ҡуҙғатҡан кеше лә булманы. Байрамдар шулай ҡымыҙ менән үтһен, аңдарыбыҙҙы томалаусы йәшел йылан менән дуҫ булмаһаҡ ине!
Өлкәбеҙҙең Новосергиевка районында йәшәүсе пенсионер Фәйзулла Сәйетовтың шәхси музейы менән ҡыҙыҡһыныусылар был юлы ла ҡәнәғәт ҡалғандыр. Уның экспонаттары араһында нимәләр генә юҡ! Башҡорт халҡының хужалыҡ әйберҙәре, көнкүреш йыһаздары, хан заманындағы аҡсалар, уҙған быуаттарҙағы һүрәттәр, фотолар, картиналар.
Бына сәхнәнән байрам тамашаһын алып барыусылар ҡыйыулыҡта, етеҙлектә, таһыллыҡта, сослоҡта, көслөлөктә ярыш төрҙәрен иғлан иттеләр. Милли көрәштә Көйөргәҙе егете Зәйнетдинов (исемен иҫләп ҡалмағанбыҙ) беренсе булһа, гер спортында еңеүҙе ырымбурҙар бирмәне, Ниғәмәтов Ленарға еткәне булманы. Армрестлингта Фәнис Рахманғолов (Көйөргәҙе) беренсе урынға сыҡты. Шау-гөр килеп, көлөшә-көлөшә тоҡ кейеп тә йүгерҙеләр, ҡалаҡҡа йомортҡа һалып та етеҙлектә ярыштылар, көршәк ватырға теләүселәр ҙә табылды. Бәйгеселәрҙең ҡайһылары бүләк алыуҙан, ҡайһылары ҡан йүгертеп алыуҙан, ҡарап тороусылар күмәк тамашанан ҡәнәғәт булып таралышты. Ә сәхнә эргәһендә халыҡ 16 сәғәткә тиклем концерт ҡараны.
Ырымбур өлкә башҡорт мәҙәниәте байрамын ойоштороуға күп көс һалған ҡоролтайсылар – Йәғәфәр Яманһарин, Марат Сарбаев, Гөлүзә Мөшәрәпова, Нәфисә Смаҡова, Кәримә Бурундукова, Рифүз Ҡужашев, Фәимә менән Салауат Аҡдәүләтовтарға, тирмәләр ҡороуҙа ҙур ярҙам күрһәткән милләттәштәребеҙ Шафиҡ Иҫәнбаевҡа һәм Мәһәҙи Агишевтарға рәхмәтебеҙ ҙур.