“Берҙәмлек өлгөһө булдыҡ”

Күптән түгел Ханты-Манси автономиялы округы-Юграла Башҡортос­тан­дың Халыҡтар дуҫлығы йорто филиалы – башҡорт тарихи-мәҙәни үҙәге “Рәсәй Армияһының милли өлөштәре. Тарихы һәм бөгөнгөһө. Башҡорттарҙың хәрби тарихы” тигән темаға конференция ойошторҙо.

Сара СССР-ҙың Дәүләт комитеты ҡарары буйынса генерал-майор Миңлеғәле Шайморатов етәкселегендәге 112-се Башҡорт кавалерия дивизияһы ойошторолоу көнөнә арналды. Мәғлүм булыуынса, был дивизия Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында Брянск, Воронеж, Көньяҡ-көнбайыш фронттарҙа, Сталинград һуғышының аяуһыҙ алыштарында еңеү яулаған. Күрһәтелгән батырлыҡтары өсөн 16-сы гвардия кавалерия дивизияһы итеп үҙгәртелә. Ул шулай уҡ Чернигов-Припять операцияһында ҡатнаша, алыштарҙағы ҡаһарманлығы өсөн Чернигов исеме бирелә. Шулай уҡ яҡташтарыбыҙ Днепрҙағы һуғышта, Украинаны, Белоруссияны, Польшаны азат итеүҙә, Көнсығыш-Померань һәм Берлин стратегик операцияларында ла ҡатнаша. Дивизияның 3860 яугире орден-миҙалдар менән бүләкләнгән, шул иҫәптән 78-е – Советтар Союзы Геройы, ә бишәүһе – “Дан” орденының тулы кавалеры. Башҡортостанда батырҙар иҫтәлегенә музейҙар, һәйкәлдәр, обелисктар асылған, иҫтәлекле таҡтаташтар ҡуйылған, фильмдар һәм тапшырыуҙар төшөрөлгән, 112-се Башҡорт кавалерия дивизияһына һәм уның яугирҙәренә арналған спектаклдәр ҙә бар.

“Рәсәй Армияһының милли частары. Тарих һәм заман” темаһына “Белем” ойошмаһының федераль эксперты, РФ Президенты ҡарамағындағы Милләт-ара мөнәсәбәттәр буйынса советтың дәүләт милли сәйәсәтен мәғлүмәти оҙатыу мәсьәләләре буйынса комиссия секретары Андрей Худолеев сығыш яһаны.

Башҡорт дәүләт университетының Стәрлетамаҡ филиалы доценты, тарих фәндәре кандидаты, Стәрлетамаҡ башҡорттары ҡоролтайы рәйесе Ләйсән Йосопова 1812 йылғы Ватан һуғышынан үҙенсәлекле мәғлүмәттәр менән таныш­тырҙы, генерал-майор Миңлеғәле Шаймо­ратовтың биографияһы, батырлыҡтары һәм 112-се Башҡорт кавалерия дивизия­һы хаҡында ла һөйләне. Башҡорт дәүләт университетының Стәрлетамаҡ филиалы башҡорт һәм төрки филологияһы факультеты деканы урынбаҫары Илнур Дилмөхәмәтов “Башҡорт халҡының фольклоры һәм әҙәбиәте әҫәрҙәрендә Бөйөк Ватан һуғышы темаһы” тигән темаға сығыш яһаны.

Ә унан һуң Наилә Зөлҡәрнәева етәкселегендәге “Ирәндек” вокаль-фольклор ансамбле “Любизар” тарихи йырын һәм Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында Ҡадир Даян шиғырына һәм Заһир Исмәғилев көйөнә яҙылған “Шайморатов-генерал” патриотик йырын башҡарҙы. Шуны ла билдәләп үтергә кәрәк: тап ошо йырҙы башҡарып, Сибай филармония­һының махсус хәрби операцияға саҡы­рылған артистары бөтә интернет киңлеген хайран ҡалдырғайны.

Конференцияла Сорғот ҡалаһы хаки­миәтенең йәмәғәт хәүефһеҙлеге мәсьә­ләләре буйынса идаралығының хоҡуҡ тәртибен боҙоуҙарҙы иҫкәртеү бүлеге начальнигы Светлана Перунова, Сорғот ҡалаһы Думаһының нормалар ижады, мәғлүмәт сәйәсәте һәм хоҡуҡ тәртибе буйынса даими комитеты рәйесе урын­баҫары Айҙар Яуышев, милли-мәҙәни берекмәләр, Билбаулы көрәш федера­цияһы һәм “Көрәш” ойошмаһы вәкилдәре,  юғары уҡыу йорттары, колледж студенттары ҡатнашты.

Сараны ойоштороусыларҙың береһе, Ханты-Манси автономиялы округы-Югралағы башҡорт тарихи-мәҙәни үҙәге белгесе Динә Бүләкова түбәндәгеләрҙе билдәләне:

– Һәр быуат тарихында шанлы йылдар бар. 1812, 1914, 1941 йылдарҙағы һуғыштарҙы ғына алайыҡ. Бөгөн дә илебеҙ иңенә ҙур һынау ятты, йәнә берләшкән АҠШ, Көнбайыш Европа илдәренә ҡаршы көрәшәбеҙ, Ватаны­быҙҙың үҙаллылығын һаҡлайбыҙ. Ниндәй генә осорҙар кисермәһен, илебеҙҙә йәшәгән 200-ҙән ашыу милләт халҡы, һәр саҡ берҙәм булып, дуҫлыҡ һәм теләктәшлек нигеҙендә Ватан һағына баҫҡан, тыуған ерен дошмандан ара­лаған. Әле лә ошо уҡ хәлде күрәбеҙ – Рәсәй халҡы бер бөтөн булып ил именлеге өсөн көрәшә. Конференцияға килгәндә, Андрей Худолеевтың ноябрҙә Сорғотта буласағын белгәс, Рәсәй армия­һының милли бүлегенә арналған сара үткәрергә тәҡдим иттем. Бик фәһемле һөйләшеү булды. Уның төп маҡсаты  шанлы тарихыбыҙҙы иҫкә төшөрөү ине, сөнки тап үткәндәр бөгөнгөнөң сағылышы, киләсәктең сағылышы булып тора, – тине Динә Фәнил ҡыҙы.

Шулай уҡ конференцияла хәрбиҙәрҙең ғаиләләренә төрлө яҡлап ярҙам күрһәтеү саралары тураһында ла етди һөйләшеү булды, аныҡ пландар билдәләнде.

Гүзәлиә БАЛТАБАЕВА