Килем ауылы эргәһендә генә оло юлдар киҫешеп үтә, һәм улар бер юлы ғәйәт ҙур майҙанда йәйрәп ятҡан һөрөнтө ерҙе лә дүрткә бүлә. Тап шул урында баҫып торған Ришат Төхвәтуллин беҙгә ғорурлыҡ менән ошо баҫыуҙарҙы күрһәтә.
– Бына ҡарағыҙ – бер ерҙә лә иҫке ҡамыл йәки башҡа сүп баҫҡан урынды күрмәҫһегеҙ, яҙҙан көҙгә хәтлем баҫыуҙарҙы таҙартып торабыҙ, – ти ул. – Башҡа хужалыҡтар етәкселәре һөйләшкәндә “төрттөрә” – йәнәһе, мин ошондай юл буйындағы ерҙәремде генә тәртиптә тотам, күренеп торғандарын ғына. Улай түгел, әйҙәгеҙ, төпкөлдәге баҫыуҙы ла барып ҡарайыҡ...
Әле ошо баҫыуҙарҙа ул етәкселек иткән “Нива” ауыл хужалығы предприятиеһы” яуаплылығы сикләнгән ширҡәтенең 15 тракторы эшләп йөрөй. Улар тағып йөрөткән сәсеү агрегаттарының күптән үҙебеҙҙең илдә эшләнгән һәм ремонтланып сыҡҡандары ла, сит илдән ҡайтартылғаны ла бар. Хужалыҡ етәксеһе дәүләт ярҙамында башҡарылған Яңыртыу программаһы тураһында бик яҡшы фекерҙә булыуын һөйләне: шул нигеҙҙә техниканың 60 процентына саҡлы яңыртырға – төп агрегат һәм узелдарын алмаштырып торорға була икән.
– Ниндәй проблемалар бар, баҫыу эштәренә бөгөн нимәләр ҡамасаулай? – тип һорағас, Ришат Фәрит улы бер аҙ уйланып торҙо.
– Бер проблема ла хәтергә төшмәй бит әле, – тине ул һәм, бармаҡтарын бөкләп, һанап китте. – Техника етә, эшләргә кешеләр бар. Ашламаны кәрәк тиклем килтерткәнбеҙ, яғыулыҡ-майлау материалдары өсөн хатта көҙгө урып-йыйыу эштәрен дә индереп алдан түләп ҡуйғанбыҙ. Һалымдарҙы ай һайын күсереп барабыҙ. Ихатаһында мал-тыуар аҫрағандарға ярҙам күрһәтергә тырышабыҙ: мал аҙығын ташламалы хаҡ менән бирәбеҙ. Берҙән-бер борсоғаны – һауа торошоноң беҙ теләгәнсә булмауы. Ерҙә дым бик аҙ. Ямғыр яуғылап алһа, бик шәп булыр ине лә, ул беҙҙең эшкә ҡамасаулай алмай, уның ҡарауы, орлоҡ дымлы ергә ятыр ине.
Беҙ барғанда, улар бишенсе көн инде сәсәбеҙ тиҙәр ине, ә йәмғеһе был әүҙем эш ун-ун биш көн дауам итә икән. Етәксе үҙ коллективы хаҡында юғары фекерҙә, ул беҙ булған агрегаттар янында һәр бер хеҙмәткәрҙе маҡтап телгә алды һәм исем-шәрифтәрен күрһәтеүҙе һораны: МТЗ-82 тракторында һәм СЗ-5,4 сәскесендә эшләгән Рәмил Вилданов, Рафаил Мөфтәхетдинов, Вадим Халиҡов, Т-150 тракторы һәм “Омичка” сәсеү комплексына идара иткән Эдуард Халиҡов, Радмир Камилйәнов, Роберт Ардыуанов, “Нью-Холланд” тракторы менән “Флекси-Койл” агрегатында эшләгән Фитрат Ғәлләмов, Рәлит Ҡунафин һәм башҡалар.
Хужалыҡ, нигеҙҙә, үҫемлекселек менән шөғөлләнә: игендән һәм шәкәр сөгөлдөрөнән йыл да юғары уңыш алалар. Уңышҡа йүнәлеш халыҡ йолаларынан башлана: яҙ беренсе көн сәсеүгә сыҡҡас та, мулла саҡырып доға ҡылыуҙы үтенәләр, ауыл аҡһаҡалдары тәүге бураҙнаға орлоҡ һала. Йыр-бейеү менән бергә байрам булып ала. Ололар ҙа үҙҙәрен онотмауҙарынан ҡәнәғәт, игенсе хеҙмәтенә хөрмәт тә күрһәтелә.
Баҫыу уртаһында механизаторҙар менән хәл-әхүәл һорашып бөттөк тигәндә генә юл ситенә күсмә ашхана ла килеп туҡтаны – ҡайнар төшкө аш килтергәндәр икән. Сәсеүселәр барыһы ла шунда ашыҡты. Әйткәндәй, ашау бында предприятие иҫәбенә икән, йәғни, ҡайһы бер ерҙәге кеүек, эш хаҡынан тотоп алып ҡалынмай. Мин предприятие етәксеһенән өҫтәмә мәғлүмәт алып блокнотҡа теркәгәнсе, улар, тиҙ генә ҡапҡылап, йәнә баҫыуға ашыҡты. Яҙҙың бер көнө йылды туйҙыра тип юҡҡа ғына әйтмәйҙәр шул.