Рамаҙан мәктәбен тамамлағас

Изге Рамаҙан да тамамланды. Ай буйы ураҙа тотҡан, ғибәҙәттә булған мосолмандың тормошо артабан ниндәйерәк үҙгәрештәргә дусар ителә? Рамаҙанда алған һабаҡты һәр кем дөрөҫ файҙаланамы?

Мосолмандар ураҙа мәлен һағыш менән оҙата. Сауап-бәрәкәтте күпләп алыу мөмкинлеген биргән, мәрхәмәт-шәфҡәткә, күркәм ғәмәлдәргә бай, бөтә кешелектең хыял-маҡсатына тап килгән изге айҙан айырылыу еңел түгел, әлбиттә. Диндарҙар әйтеүенсә, был мәлде уҡыусыларҙың мәктәпте тамамлауы менән сағыштырырға мөмкин. Ураҙала алған һабаҡ шул килеш ҡалырға тейеш түгел, уны ғәмәлдә файҙалана башлау, белемде артабан камиллаштырыу, юғарыраҡ үрҙәргә ынтылыу мөһим.

Мәҫәлән, Рамаҙанда мосолмандар мәсеткә күмәкләшеп йыш йөрөй. Ир-аттың ошолай тупланыуы, бергә­ләп фекер алышып, кәңәшләшеп, уртаҡ маҡсаттар ҡороп йәшәүе Исламда юғары баһалана. Был ғәмәл ураҙа айында ғына түгел, һәр саҡ башҡарылырға тейеш. Ир-уҙаман­дары бергә булған халыҡтың иртәгәһе ышаныслы, ундай өммәттең тамыры ныҡлы.

Рамаҙан дауамында мосолман тәрәүих намаҙҙары уҡый, ҡояш сыҡмаҫ борон сәхәр эсә, һуңғы ун төндә ғибәҙәт ҡылыуға айырыуса ҙур урын бирә. Ошолай өйрәнһә, уға артабан да йоҡоно ҡалдырыу, иртә уяныу йәһәтенән ауырлыҡ булмаясаҡ. “Таңдағы доғаларҙы фәрештәләр тыңлай”, тиҙәр. Иртә торғандың юлы уңа, тормошона ҡот-бәрәкәт өҫтәлә. Йоҡоһона баш була алмағандан, ваҡытын бушҡа уҙғарғандан иһә ырыҫ ҡаса.

Изге айҙа күптәр Ҡөрьән аяттарын ятлап ала. Был ғәмәл, әлбиттә, ураҙанан һуң туҡтап ҡалырға тейеш түгел. Мосолмандың һәр көнө – алға ынтылыу. Булған белем менән ҡәнәғәт ҡалыуҙың, үҫешергә тырышмауҙың артҡа тәгәрәүгә килтереүе ихтимал. “Ғилемде бишектән алып гүргә ингәнсе өйрән”, – тигән пәйғәмбәребеҙ Мөхәммәт ғәләйһис-сәләм. Динебеҙҙә, белем – тормоштоң асҡысы, яҡшы, мул, имен йәшәү нигеҙе, тип тәҡрарлана.

Ураҙала әҙәм балаһы ашау-эсеү­ҙән тыйылып тора. Бының, мәғлүм ки, файҙаһы бихисап. Асығып, әҙәм балаһы организмын таҙарта. Шул уҡ ваҡытта эҫе көндәрҙә лә бер йотом һыуһыҙ йөрөү ихтыяр көсөн нығыта, сыҙамлыҡҡа, ныҡыш­маллыҡҡа өйрәтә. Бындай хәлдә әҙәм балаһы ризыҡтың ҡәҙерен нығыраҡ аңлай башлай, сирлеләргә, мохтаждарға ҡарата мәрхәмәт-шәфҡәте арта. Өҫтәүенә асығып өйрәнгән кеше төрлө ҡатмарлы ваҡиғаларҙа, мәҫәлән, ҡара урманда аҙашҡанда, баҙап ҡалмаясаҡ, үҙ юлын табасаҡ. Ризыҡһыҙ тора алмаған, сабыр итә белмәгән ихтыярһыҙ әҙәмдең иһә бындай һынауҙарҙы үтә алмауы ихтимал.

Ғөмүмән, ашау-эсеүҙән тыйы­лыуҙың һабаҡтары бихисап. Әҙәм балаһы уларҙы артабанғы тормошона нигеҙ итеп алып, туҡтауһыҙ хаҡ юлға ынтылып йәшәргә тейеш. Әгәр ҙә дөрөҫ ғәмәлдәргә ураҙа тамамланыу менән нөктә ҡуйыла икән, Аллаһ Тәғәлә Рамаҙанда ҡылғандарҙы ҡабул итерме? Артабан фарыз ғибәҙәттәрҙән тайпылған кеше изге айҙа күҙ буяп йөрөгән кеүек килеп сыҡмаймы?

Бәғзеләр, мәҫәлән, ураҙа тамам­ланғас, мәсеткә юлды онота. Икен­селәр доға уҡымай, хәйер бирмәй, мәрхәмәтһеҙлек күрһәтә, ғәйбәт һүҙ йөрөтә, саманан тыш күп ашай башлай. Бындай кешенең ураҙала асығып йөрөгәненән ни фәтүә? Төҙөй башлағанды үҙ ҡулдарың менән емереү был, икеләтә гонаһҡа батыу. “Урап бөткән ебен кире тағатҡан ҡатын һымаҡ булмағыҙ”, – тиелгән “Ҡөрьән Кәрим”дә.

Рамаҙан – Аллаһ ҡушыуы буйынса йәшәүҙең ауыр түгеллеген, ихтыяр көсө, сыҙамлыҡ булғанда, барыһын да үтәү мөмкинлеген раҫлаған ай. Арабыҙҙа дини ғилем туплап та, уны ғәмәлдә тормошҡа ашырырға ҡурҡҡандар бар: мәҫәлән, намаҙ уҡый башларға ҡыйыу­лыҡтары етмәй. Был – сәбәп кенә, ти белгестәр. Ысын күңелдән теләйһең икән, көс етмәҫлек ғәмәл юҡ. “Ҡөрьән Кәрим”дә белеме булып та, уның буйынса йәшәмәгән кешеләр китап йөгө менән баҫылған ишәккә сағыштырылған.

Ураҙа айы – ҙур мәктәп. Әҙәм балаһы унан һабаҡ алып, һығымта яһап, тормошта яңы баҫҡысҡа кү­тәрелергә тейеш. Яуланғандың ҡәҙерен белеү генә түгел, һәр яҡлап нығытыу, камиллаштырыу мөһим. Артҡа сигенеү йә бер урында тапаныу яҙыҡ, мосолманға бөтөнләй хас түгел. Пәйғәмбәребеҙ Мөхәммәт ғәләйһис-сәләм дә бит мөбәрәк хәҙисендә юғарылыҡҡа, камиллыҡҡа ынтылыуҙан туҡталмаҫҡа бойорған. “Әгәр ҙә ки өммәтемдең ике көнө бер тигеҙ икән, был – ҙур отолош”, – тигән ул. Ошо аманатты тотоп, даи­ми үҫешкә, ғилемебеҙҙе, һөнәр­ҙәребеҙҙе арттырырға, яҡшыраҡҡа ынтылайыҡ. 

Дилбәр ИШМОРАТОВА