Ошо көндәрҙә Федераль суд приставтары хеҙмәтенең Башҡортостан буйынса идаралығы етәксеһе Илнур МӘХМҮТОВ менән осрашып, суд приставтары эшенә ҡағылышлы ғәмәлгә ингән ҡануниәт буйынса әңгәмә ҡорҙоҡ.
– Илнур Әнүәр улы, мәғлүм булыуынса, 1 февралдән бурыслы граждандар үҙ аҡсаһының бер өлөшөн суд приставтарының иҫәптән алыуынан яҡлай ала. Был мөмкинлектән файҙаланыр өсөн ни эшләргә кәрәк?
– Бының өсөн приставҡа ғариза биреү ҙә етә – йәшәү минимумы күләмендәге аҡса, тейелгеһеҙ булараҡ, иҫәптә ҡаласаҡ. Был яңы закон хәҙер, элекке тәртиптән айырмалы, оҙайлы судтар һәм файҙаһыҙ үтенестәрһеҙ эшләй. Ул кредит, расписка буйынса бирелгән, коммуналь бурыстары булғандарға ҡағыла.
Эксперттар баһалауынса, был яңылыҡ бурыслының һәм кредиторҙың мәнфәғәттәрен мөмкин тиклем тигеҙләргә булышлыҡ итә. Атап әйткәндә, беренсеһе бер кем дә тартып алырға тейешле булмаған йәки иҫәптән сығара алмаған айырым сумма менән эш итәсәк.
Законға ярашлы, юғарыраҡ кимәл алына. Бөгөн Рәсәйҙең эшкә һәләтле кешегә ҡарата йәшәү минимумы 13026 һум тәшкил итә, шуға иҫәп тотабыҙ ҙа инде. Айҙың тулы булмаған егерме көнөндә 1200 самаһы ғариза килгән дә инде. Уларҙың барыһы ла тиерлек ҡәнәғәтләндерелде, сөнки ҡуйылған бөтә талаптарға ла улар яуап бирә.
Бындай хоҡуҡтан ҡулланыу өсөн бурыслыға башҡарыу эшен алып барған суд приставтары бүлегенә ғариза менән мөрәжәғәт итергә, шулай уҡ айлыҡ килеме булыуын раҫлаған документтар һәм уның хаҡында мәғлүмәттәр тапшырырға кәрәк. Аҡса хеҙмәттең вазифалы кешеһенең талаптарын үтәп тотонола: банк йәки башҡа кредит ойошмаһы тейелгеһеҙ суммаға арест һала алмаясаҡ.
Ғаризала кешенең фамилияһы, исеме, атаһының исеме, гражданлығы, шәхесте, йәшәгән йәки килгән урынын раҫлаған документ реквизиттары, бәйләнеш өсөн телефон номеры, башҡарма производствоның датаһы һәм номеры, социаль категорияһы күрһәтелергә тейеш. Бынан тыш, бер банк иҫәбенең реквизиттары ла булһын. Унда йәшәү минимумы күләмендә аҡса һаҡларға кәрәк, шулай уҡ банктың исеме һәм адресы ла күрһәтелергә тейеш.
– Аңлауыбыҙса, хәҙер пенсионерҙарҙың пенсияһын тулы кимәлдә тотоп ҡала алмайҙар?
– Эйе. Мәҫәлән, бер пенсионер айына 16 мең һум ала. Уның 120 мең күләмендә кредиты буйынса бурысы бар. Быға тиклем ай һайын пенсияның яртыһын банк файҙаһына тотоп килгәндәр. Хәҙер иһә ул ғариза яҙасаҡ һәм пенсияһының 13 мең һумын үҙендә һаҡлап ҡалыу мөмкинлегенә эйә буласаҡ, ә кредит иҫәбенә банкка айына өсәр мең һум ғына күсереләсәк.
– Был бөтәһенә лә ҡағыламы?
– Алиментын ваҡытында түләмәүселәр һәм енәйәт ҡылыу һөҙөмтәһендә һаулыҡҡа зыян йәки матди зыян килтергән өсөн аҡсалата компенсация түләүселәр йәшәү минимумын һаҡлап ҡала алмай.
Дәүләт хеҙмәттәре порталынан да файҙаланырға мөмкин. Был – иң тиҙ һәм уңайлы ысул. Унда шулай уҡ тейешле бүлектә ғариза тултырыла. Документтарҙы почта аша ебәрергә йәки приставтар хеҙмәтенә илтергә мөмкин.
Ғаризаның нисек бирелеүенә ҡарап, пристав ҡарары ун эш көнөнән һуң Дәүләт хеҙмәттәре порталы аша шәхси кабинетҡа йәки почта аша киләсәк.
Әгәр бурыслының балалары һәм уның ҡарамағында башҡа кешеләр бар икән, ул закон буйынса уларға билдәләнгән йәшәү минимумынан артыҡ аҡсаны һаҡлап ҡалыу тураһында ғариза менән судҡа мөрәжәғәт итергә хоҡуҡлы.
Әгәр йәшәү минимумы тотонолмаһа, банк уны ай аҙағына тиклем иҫәптә тота. Файҙаланылмаған аҡсаны киләһе айҙың башында бурыс иҫәбенә күсерәләр. Сираттағы ҡабул итеү килгәс, финанс учреждениеһы йәнә ай аҙағына тиклем йәшәү минимумын һаҡлап ҡаласаҡ.
– Быйылдан алиментсыларға ҡағылышлы закондар ҙа ғәмәлгә инде. Уларға ла туҡталып үтәйек...
– Йыл башынан Рәсәй Федерацияһының Административ тәртип боҙоуҙар тураһындағы кодексының 5.35-се статьяһына индерелгән төҙәтмәләр һәм Рәсәй Федерацияһының Енәйәт кодексының 157-се статьяһындағы үҙгәрештәр ғәмәлгә инде – ул алимент түләмәй ҡасып йөрөгән граждандарға ҡағыла.
Хәҙер алимент буйынса бер аҙ ғына бурысы булғандар яуаплылыҡҡа тарттырыласаҡ. Рәсәй Федерацияһының Енәйәт кодексының 157-се статьяһындағы төҙәтмәләргә ярашлы, баланы йәки эшкә яраҡһыҙ ата-әсәһен ҡарауға аҡсаны ике ай һәм унан да күберәк ваҡыт күсермәгән өсөн яуаплылыҡ ҡаралған. Рәсәй Федерацияһының Енәйәт кодексының 157-се статьяһындағы үҙгәрештәр ҙә ғәмәлгә инде – ул алимент түләмәй ҡасып йөрөгән граждандарға ҡағыла. 2022 йылдың 10 ғинуарынан суд ҡарарында йәки нотариаль килешеүҙә күрһәтелгән күләм тулыһынса түләнмәһә, бурыслыға ҡарата енәйәт эше ҡуҙғатыла.
– Йәғни алиментсы элекке кеүек исем өсөн 1-1,5 мең һум түләп кенә яуаплылыҡтан ҡасып ҡотола алмаймы?
– Эйе, яуаплылыҡҡа тарттырмаһындар өсөн тәүҙә төп бурысты тулыһынса ҡапларға кәрәк, ә һуңынан законға ярашлы ҡаралған ваҡытта даими рәүештә аҡса күсереп тороу талап ителә. Алимент түләү тәртибе башҡарыу документында күрһәтелә: был – бурыслының айлыҡ килеменән процент йәки бурыслының матди хәленән сығып, суд билдәләгән аныҡ күләмдәге аҡса.
– Административ һәм Енәйәт кодекстарында яза төрө үҙгәрҙеме?
– Юҡ, яза саралары элеккесә ҡалды. 150 сәғәткә тиклем мәжбүри эшләтеү йәки 10 – 15 тәүлеккә тиклем административ ҡулға алыу, йәки 20 мең һум күләмендә штраф һалыу ҡаралған.
Шулай уҡ 10 ғинуарҙан Рәсәй Федерацияһының Енәйәт кодексының 157-се статьяһы буйынса бурыслы алиментты өлөшләтә генә түләгән осраҡта ла, етди сәбәп булмаған хәлдә, ундай ата-әсәне бер йылға холоҡ төҙәтеү эштәренә йәлеп итеүҙәре йәки өс айға тиклем ҡулға алыуҙары, йәки бер йылға тиклем иркенән мәхрүм итеүҙәре ихтимал. Шуға ла ошондай ҡыйын хәлгә ҡалмаҫ өсөн, алиментты ваҡытында түләп барырға кәрәк. Закондан, яуаплылыҡтан ҡасып ҡалыу мөмкин түгел.
– Илнур Әнүәр улы, әңгәмә өсөн рәхмәт.
Рәмилә МУСИНА