“Сәләмәт республика – сәләмәт төбәк” акцияһының өҫтөнлөгө ниҙә? Буш лозунг түгеллеген халыҡ яҡшы аңланы хәҙер. Беренсенән, һеҙгә тар белгескә алдан яҙылыу кәрәкмәй. Икенсенән, үҙәк район дауаханаһына бармаһағыҙ ҙа була – табиптар һеҙгә үҙҙәре киләсәк. Өсөнсөнән, бер көндә анализдар бирергә, күсмә модулдә тикшеренеү үтергә, шулай уҡ бөтә белгестәрҙән кәңәш алырға мөмкин.
“Айырыуса өлкән йәштәгеләр автопоезд килеүенә шат, – ти Яңауыл үҙәк район дауаханаһының баш табибы Морад Авзалов. – Беҙҙең районда ул июль аҙағында эшләй башланы. Ун табибыбыҙ дүрт ауылда булып, халыҡҡа медицина хеҙмәте күрһәтте. Тәүге өс көндә Ямаҙы табиплыҡ амбулаторияһында ғына бер меңдән ашыу пациент ҡабул ителде”.
Яңауыл районында 47 фельдшер-акушерлыҡ пункты, өс табиплыҡ амбулаторияһы эшләй, халҡы йөҙ кешенән дә кәм булған ауылдарҙы күсмә бригадалар хеҙмәтләндерә.
– Район хакимиәте яғынан медицина тармағына иғтибар ҙур. Йәш белгестәрҙе ҡолас йәйеп ҡаршылайбыҙ, хакимиәт фатирҙар менән тәьмин итә. Әгәр торлаҡты ҡуртымға алып йәшәргә теләһәләр, компенсация түләнә. Беҙгә бөгөндән участка терапевтары эшкә килһә, һөйөнөп ҡабул итер инек. Невролог, ревматолог, рентгенолог кеүек тар белгестәргә лә мохтажлыҡ бар. Өр-яңы рентген аппараты алдыҡ. Оҙаҡламай компьютер томографыбыҙ буласаҡ. Был мөмкинлектәр халыҡты һауыҡтырыуҙа ырамлы аҙымдар яһаясаҡ. Дауаханала тәүге ҡан тамырҙары һәм поликлиника бүлексәләре өр-яңы медицина ҡорамалдары менән йыһазландырыласаҡ. Медицина хеҙмәткәрҙәренә лә эшләү күңелле булыр.
– Маҡсатлы йүнәлтмә менән уҡығандар, белем алғандан һуң, тыуған төйәктәренә эшкә ҡайтамы?
– Бөтәһе лә әйләнеп ҡайтмай шул. Әммә хәлебеҙ ул тиклем дә мөшкөл түгел әле. Өфөнән ультратауыш буйынса белгесте, теш табибын көтәбеҙ. Йәнә бер нисә терапевтың килеүенә ышаныс бар.
– Медицина хеҙмәтләндереүе сифаты күтәрелеүенә өмөтөгөҙ ҙур. Быға нимәнең этәргес булыуы мөмкин?
– Компьютер томографияһы үҙе генә лә медицинала ҙур мөмкинлектәр аса. Уның һиҙгерлеге, рентген менән сағыштырғанда, йөҙ тапҡырға юғарыраҡ. Ауырыуҙарға диагноз ҡуйыуҙа ул табиптар өсөн ышаныслы ярҙамсы буласаҡ.
Минеңсә, тармаҡты техника, медицина ҡорамалдары менән йыһазландырыуҙан тыш, табиптарҙың клиник фекерләүен камиллаштырыу, үҫтереү өҫтөндә арымай-талмай эшләргә кәрәк. Фекерләү ҡеүәһенең дәрәжәһенә ҡарап, табиптың квалификацияһын билдәләп була.
Клиник фекерләүгә эйә табип сирҙең дөйөм күренешен, асыҡланған бөтә билдәләре менән күҙ алдына килтереп, тәжрибә логикаһынан сығып, ауырыуҙың тәбиғәте тураһында ваҡытлы ҡарар ҡабул итә ала. Ошо саҡта ғына аныҡ диагноз ҡуйылыуы, дөрөҫ дауа билдәләнеүе мөмкин.
– Йыл башында районда сабыйҙар үлеменең юғары булыуын йәшермәйһегеҙ. Ә хәлде нисек яҡшырттығыҙ?
– Эш схемаһын үҙгәртеүҙән башланыҡ. Акушерлыҡ-терапия комиссияһын етәкләүҙе үҙ өҫтөмә алдым. Һәр пациентты контролгә алып, һәр сетерекле хәл тураһында фекер алышырға, кәңәшләшергә өйрәндек. Үткән йылдың ошо осоро менән сағыштырғанда, районда үлем осраҡтары кәмей төштө. Ете айҙа 200-гә яҡын сабый тыуҙы. Күрһәткестәрҙе яҡшыртыу өсөн фельдшер-акушерлыҡ пункттары, табиплыҡ амбулаториялары эшмәкәрлеген йәнләндереү, диспансерлаштырыуҙы әүҙем үткәреү мөһим. Медицина ярҙамынан һәр кемдең файҙаланыу мөмкинлеген арттырғанда һәм еңелләштергәндә, күп проблемаларҙың үҙенән-үҙе юҡҡа сығыуы көн кеүек асыҡ.