Ихтыяр көсө (Булған хәл)

“Эшләнем, уҡыным, өйләнергә йыйына инем... Пассажир урынында ойоп китеп барам, дуҫым – автомобиль рулендә. Ҡапыл күҙемде асып ебәрҙем, “КамАЗ”-дың ҡыҙыл кабинаһын ғына иҫләйем... Аңыма килгәндә, бөтә тәнем түҙеп торғоһоҙ итеп һыҙлай, аяҡ-ҡулдарым тыңлашмай. Шул саҡта тормошом икегә бүленде: 2006 йылдағы фажиғәгә тиклем һәм унан һуң...”

Ҡасан йөрөй башлаясаҡмын?

Марат табиптан: “Ҡасан йө­рөй башлаясаҡмын?” – тип һорай. “Умыртҡа һөйәгенең муйын бүлеге һынған, арҡа мейеһе көслө йәрәхәтләнгән” тигән диагноз ҡуйылған пациентҡа табиптар: “Йөрөү түгел, ултырыу тураһында ла хыялланма”, – ти. Шул саҡта егеттең сәме уяна һәм ул үҙенә “мин барыбер йөрөйәсәкмен” тигән маҡсат ҡуя. Әсәһе иһә түшәккә ятҡан улын яңғыҙ ҡалдырмай: көнө-төнө янында була, ярҙам итә.

– Яйлап ҡына күнекмәләр эш­ләй башланым. Минең бәхеткә яҡшы инструктор эләкте. Тәүле­генә 12-шәр сәғәт шөғөлләндем. Күнекмәне бер төрлө генә итеп эшләһәң, организм шуға күнегә, яраҡлаша. Шуға ла үҙеңдең мөмкинлегеңдән сығып, был сикте үҫтереү мөһим. Күнекмәләрҙе бер туҡтауһыҙ эшләргә кәрәк. Баҫҡыстан менгән саҡта миңә кешеләр лифтта күтәрелергә тәҡдим итә. Баҫҡыс – бик фай­ҙалы, нәтижәле тренажерҙарҙың береһе. Минең хәрәкәт итеү мөмкинлегем сикләнгән, ә һыуҙа үҙеңде ирекле тояһың, – тип ул үҙенең һауығыу серҙәре менән ихлас уртаҡлашты.

Татарстандың Баулы ҡала­һын­да тыуып үҫкән Марат Мөҙәрис улы Ильясов Октябрьский нефть колледжын тамамлай. Ҡулына диплом алған егет “Баулынефть” предприя­тиеһы­ның ер аҫты скважиналарын ремонтлау цехына оператор булып эшкә урынлаша. Алты айҙан һуң уны хәрби хеҙмәткә саҡыралар. Армиянан ҡайтҡас та ул элекке эшенә кире ҡайта. Бер йылдан һуң Мәскәүгә барып, универ­ситетҡа уҡырға инә. Тормошо ал да гөл бара. Тик бер көн килеп яҙмышы селпәрәмә килә: эшен юғалта, аварияға сәбәпсе булған дуҫы уға ярҙам итеүҙән баш тарта, яратҡан ҡыҙы ташлай...

Даими дауаланыу, реабилитация, операциялар ҙур сығым­дар талап итә. Тәүге йылда ул ун ай буйы дауаханала ята. Ошондай ауыр минуттарҙа туғандары, дуҫтары, таныштары ярҙамға килә. Яңынан аяҡҡа баҫыуҙа Аллаһ Тәғәлә ярҙа­мына ла ныҡ ышана.

– Иң мөһиме – килеп тыуған хәлдән сығыу юлдарын үҙеңдә эҙләргә һәм тәүге аҙымдар яһарға ихтыяр көсө табырға кәрәк. Әлбиттә, бик ауыр, ҡайһы саҡта бөтөнләй килеп сыҡмаҫ­тай тойола, икеләнеүҙәр, күңел төшөнкөлөгөнә бирелеү, һыҙла­ныуҙар солғап ала. Шул минут­тарҙа үҙеңә ышанысты юғал­тырға ярамай һәм алға барыуҙы дауам итергә кәрәк. Миңә рухи яҡтан психолог, психотерапевт Виктор Франклдың “Сказать жизни Да” китабы ла ныҡ ярҙам итте.

Аллаһ Тәғәлә миңә ҙур көс бирә. Кешеләр күп осраҡта мәсеткә нимәлер һорарға йөрөй, ә мин уға рәхмәт әйтергә барам. Уның көсөнә ышанып, ысынлап та, мөғжизәләр эшләйһең. Мин үҙемә, кешеләргә ышанам. Шул уҡ ваҡытта ышаныу ғына аҙ, ә эшләргә кәрәк, – ти Марат.

Эйе, барыһы ла егет уйла­ғанса бармай, әммә түшәктән тора алмаған беренсе төркөм инвалиды төшөнкөлөккә бирел­мәй. Үҙе тирәһендә барған ваҡи­ғалар ҙа уның рухын һындыра алмай, тырышлығы, ныҡыш­малылығы алға әйҙәй. Үҙ өҫтөндә даими шөғөлләнеү, күнекмәләр һөҙөмтәһендә ул аяҡҡа баҫыуға өлгәшә.

– Инвалидтың үҙенә генә эске ҡаршылыҡтарын еңеүе бик ауыр. Рухи һәм психологик яр­ҙам булмағанда, физик күнек­мәләр эшләп кенә аяҡҡа баҫыу мөмкин түгел. Реабилитациялау ваҡытында икеһе лә бергә алып барылырға тейеш, – ти егет.

Кешенең мөмкинлектәре сикһеҙ

Марат Ильясов үҙ миҫалында был хәҡиҡәтте тирә-яҡтағыларға тағы ла берҙе иҫбатланы. Физик мөмкинлектәре сикләнгән булһа ла, ул ике юғары белем ала: Мәскәү дәүләт асыҡ һәм Ҡазан дәүләт медицина университеттарын тамамлай. Ошо йылдарҙа реабилитациялау өсөн махсус­лашҡан тренажерҙарҙың 15 төрөн уйлап таба. Әле уларҙы ҡулланып, инвалидтар өсөн тренажер залын асыу проектын ғәмәлгә ашырыу өҫтөндә тир түгә. Шулай уҡ ун ике йыл дауамында туҡтауһыҙ уҙғарған күнекмәләре тәжрибәһенә таянып, ул ҡорола һәм һыуҙа реабилитациялау күнекмәләре тупланмаһын әҙерләгән.

Мараттың тырышлығы, ең­меш­леге ыңғай һөҙөмтә биргән: хәҙер ул үҙе йөрөй, үҙ-үҙен ҡа­рар­лыҡ хәлдә. Кеше ғүмеренең ни тиклем ҡәҙерле һәм тор­моштоң матур булыуын аңлаған егеттең һәр минуты иҫәпле, график менән йәшәй. Әле лә әсәһе Ғәйшә Заһит ҡыҙы ярҙамында үҙенең өҫтөндә эшләүен дауам итә.

Марат Мөҙәрис улы үҙе кеүек мөмкинлектәре сикләнгәндәргә ярҙам итеү маҡсатында коммер­цияға ҡарамаған “Мин булдырам” ойошмаһын асҡан. Унда мөм­кинлектәре сикләнгән төрлө йәштәге граждандар реабилита­циялау курсын үтә. Әлбиттә, был эш ҙур сығымдар ҙа талап итә. Шуға ла егет һуңғы йылдарҙа грант ҡына түгел, башҡа сығанаҡтарҙы ла йәлеп итеү йүнәлешендә әүҙем эшләй.

– Минең хыялым – үҙем кеүек ауыр хәлдә ҡалғандарға ярҙам итеү. Ошо маҡсатты ғәмәлгә ашы­рыу өсөн, аҙнаһына бер тапҡыр тапшырыу әҙерләп, эфирға сығарырға кәрәк. Был ҡиммәтле реабилитация курсын үтә алмағандарға йорт шарттарында шөғөлләнеү өсөн күнек­мәләрҙе һәм методиканы етке­реү мөмкинлеген тыуҙырыр ине. Мин биш йылға яҡын үҙем эшләгән күнекмәләрҙе видеоға төшөрөп барҙым, – ти Марат Ильясов.

Изгелек донъяны ҡотҡарыр

Быға тиклем һүрәт төшөрөр­гә, һыҙымдар менән булышырға яратмаған егеттең башына төш­кән бәлә уның конструк­торлыҡ һәләтен дә аса: Марат реабили­тациялау өсөн талап ителгән тре­нажерҙарҙың һыҙмаһын әҙер­ләй башлай. 2017 йылда иһә “Мин бөтәһен дә эшләй алам!” проектын тәҡдим итеп, “Тат­нефть” йәмғиәтенең грантын ота.

Былтыр ул тәҡдим иткән проект Рәсәй Президенты гранты фондының икенсе конкурсында еңеп сыҡҡан. Шулай уҡ “Үҙең аяҡҡа баҫҡас – икенсегә ярҙам ит” проекты ла “БлагоДарение” мәрхәмәтлек фондының конкурсында еңеү яулай.

Матурлыҡ донъяны ҡотҡара, тиҙәр, ә мин был юлдарға “изге­лек” һүҙен дә өҫтәр инем. Әгәр Марат Ильясов кеүек ауыр хәлгә тарығандар үҙ бәләһе менән яңғыҙ тороп ҡалһа, бәлки, уны йырып сығыу мөмкин дә булмаҫ ине. Арабыҙҙа битараф булма­ғандар бар һәм буласаҡ. Егеткә лә Баулы ҡала хакимиәте, Дәүләт Думаһы депутаты Ришат Әбүбәкиров, дуҫтары, туған­дары, күршеләре һәм башҡа изге йөрәкле бик күп кеше ярҙам ҡулы һуҙа. Ошо арҡала ул, Германияға өс тапҡыр барып, дауаланыу мөмкинлеген ала. Фажиғәгә тиклем Марат ипоте­каға фатир алған була. Түшәккә ятҡас, бурысты ҡаплау мәсьә­ләһе килеп тыуа. Уны ла республика президенты һәм урындағы ҡала хакимиәте ярҙамында хәл итәләр.

Әле лә Баулы ҡала хакимиәте һәм “БлагоДарение” мәрхәмәт­лек фонды Марат Ильясовҡа реабилитациялау үҙәген асыуға бинаны ҡуртымға алыуҙа һәм ремонт мәсьәләһен хәл итеүҙә ярҙам ҡулы һуҙған. Бөгөн ремонт эштәре бара. Шулай уҡ Ма­раттың мөмкинлектәре сик­лән­гәндәргә реабилитациялау тренажерҙары эшләү проектын ғәмәлгә ашырыуҙа Белорет районының Сермән ауылындағы “Урал спорт ҡорамалдары заводы” һәм Татарс­тандағы “Бөгөлмә машиналар эшләү заводы” предприятиелары ҡат­наша.