Башҡортостан Башлығы күптәнге хыялын тормошҡа ашырҙы

Бөгөн Башҡортостан Башлығы Радий Хәбиров Шишмә районына эш сәфәрендә Аҡзыярат боронғо мосолмандар зыяратында урынлашҡан Хөсәйенбәк кәшәнәһен ҡараны.

Легендаға ярашлы, Хөсәйенбәк хәҙерге заман Башҡортостаны биләмәһендә Исламға нигеҙ һалыусы булған. Шишмә районының имам-мөхтәсибы Зөфәр-хажи-хәҙрәт Собханғолов һөйләүенсә, рийәүәттәргә ҡарағанда, Тамерландың ҡушыуы буйынса Хөсәйенбәктең ҡәбере өҫтөндә кәшәнә төҙөлгән. XIV быуат аҙағында Тамерлан буласаҡ Шишмә ҡасабаһы эргәһендә ҡышҡылыҡҡа ҡалған һәм урында йәшәүселәрҙән бында хөрмәтле яҡташтарының ерләнеүе тураһында ишеткән. Тамерлан Хөсәйенбәктең ҡәбере өҫтөндә бөйөк ҡәберлек төҙөргә ҡушҡан. Ҡәбер өҫтөндәге плитәне 12 үгеҙ ярҙамында Төркөстандан килтергәндәр. Ҡәберлек квадратлы ҡоролманы хәтерләтә. Уны төҙөү өсөн ҙур эзбизташтар алынған. XIX быуат башында уҡ кәшәнә емерелгән. 1911 йылда Өфө мөфтиәте кәшәнәне тергеҙергә ҡарар итә. Тап шул ваҡытта ул әлеге хәленә килтерелә.

Тамерлан был урында алты кенәзен юғалтҡан, уларҙы кәшәнә эргәһендә ерләргә ҡушҡан һәм улар өҫтөнә таштар һалдырған. Был таштар һуңғараҡ зыярат нигеҙенә әйләнгән. Республика Башлығы был ҡәберлектәрҙе лә ҡараны.

1985 йылда Хәсәйенбәк кәшәнәһе эсендә туғыҙ ҡәберҙең барлығы асыҡланған. Уларҙың өсәүһендә - өлкән йәштәгеләр - ике ир менән бер ҡатын булған. Ҡалғандары иһә төрлө йәштәге балаларҙыҡы.

2016 йылда, Хөсәйенбәк ҡалдыҡтарын 1980-се йылдарҙа өйрәнеү өсөн ҡаҙып алғандан һуң, йәнә ерләгәндәр. Кәшәнә мосолмандар өсөн изге урын, архитектура һәйкәле һәм федераль тәғәйенләнешле мәҙәни объект булып тора.

Журналистар менән аралашҡанда Башҡортостан Башлығы Хөсәйенбәктең буласаҡ Евразия күсмә цивилизациялар музейының айырылғыһыҙ бер өлөшө буласағы тураһында хәбәр итте.

- Был байрам көнөндә үҙемдең күптәнге хыялымды тормошҡа ашырырға – Хөсәйенбәк кәшәнәһендә булырға ҡарар иттем. Ул билдәле кеше, Башҡортостанда беренсе  Ислам динен таратыусы булған. Был хаҡта беҙҙең заманға килеп еткән документтар һөйләй. Ошо шәхес тураһындағы белемде киңәйтеү өсөн архивтарҙа эҙләнергә кәрәктер, моғайын, - тине Радий Хәбиров. – Был кәшәнә - архитектура шедевры, фән йәһәтенән мөһим объект һәм, әлбиттә, мосолмандар өсөн изге урын. Яҡын арала уны тәртипкә килтерәсәкбеҙ, һәм был биләмә беҙҙең Евразия күсмә цивилизациялар музейының төп элементтарының береһе буласаҡ.

Сығанаҡ, фото: Башҡортостан Башлығы сайты.